Türkiye, günlerdir, Samsun’daki iki kardeşin bir bankanın hesaplarından online işlem yaparak 16 milyar lirayı kendi hesaplarına geçirmesini konuşuyor. Konu gündeme geldiğinde de kimi çevrelerde ‘banka giden parayı sigortadan alabilecek?’ tartışması başladı. Hatta kimi çevreler, taştırmaya bile gerek olmadan, ‘nasıl olsa banka sigortadan zararını alır’ demeye bile başladı. Gerçekten de bankanın kurtaramadığı parayı sigorta öder mi?
Samsunlu iki kardeşin hikayesini anlatmamam gerek yok sanırım, takip ediyorsunuzdur. Hürriyet Ekonomi Müdürü Sefer Levent ve Hürriyet’ten Musa Kesler bir süredir konunun detaylarını paylaşıyor. Ben yine de kısa bir özet geçeyim. Samsun’da iki kardeş, bir bankanın hesaplarından online işlem yaparak 16 milyar lirayı kendi hesaplarına geçiriyor. Söylenene göre de bu durum bankanın yatırım bölümü ile mevduat bölümü arasındaki yazılım hatasından kaynaklanıyor. Kardeşler paranın çok küçük bir bölümünü -ki, bu rakamın da 250-300 bin lira olduğu söyleniyor- harcayıp yakayı ele veriyorlar. Olay hukuka yansımış durumda ve ‘bu iş nasıl oldu’ sorusunun cevabı zamanla ortaya çıkacaktır.
Konu gündeme geldiğinde de kimi çevrelerde ‘banka giden parayı sigortadan alabilecek?’ tartışması başladı. Hatta kimi çevreler, taştırmaya bile gerek olmadan, ‘nasıl olsa banka sigortadan zararını alır’ demeye bile başladı. Gerçekten de bankanın kurtaramadığı parayı sigorta öder mi? Bir adım daha ileri gidip, soruyu şöyle de sorabiliriz; 16 milyar liranın tamamı gitseydi banka sigortadan bu parayı alabilir miydi?
BANKADAKİ PARA SİGORTALI
Eminim, ‘sigorta ile bu işin ne alakası var?’ diyeceksiniz. Çok alakası var. Nasıl ki her şeyin sigortası varsa bankalardaki paraların da sigortası var. Öyle ki, bankaların kasaları sigortalanıyor, zırhlı araçlarla transfer edilen paralar sigortalanıyor ve Samsun’da yaşanan olay da sigorta kapsamında. Sigortanın adı da ‘bankers blanket bond’. Buna finansal risk sigortası da diyebiliriz.
İstisnasız tüm bankalar; kötü niyetli hareketler, uzaktan erişimle yapılabilecek hırsızlıklar, suiistimal, banka personelinin parayı çalması ya da kendi zimmetine geçirmesi, sahtecilik, organize olaylar sonucu uğrayacakları kayıplara karşı bu sigortayı yaptırıyor. Türkiye’den bu sigorta teminatı bulunmadığından yurtdışına sigorta ettiriliyor. Hatırlayın, geçmişte de yine bankalarımızdan birinde, Samsun’daki olaya benzemese de bir suiistimal olayı yaşanmıştı ve rakam da büyüktü; sigorta şirketleri, bankanın kaybını karşılamışlardı.
SAMSUN’DA YAŞANAN OLAY
Peki, Samsun’da yaşanan olay sigorta kapsamında mı? Evet, sigorta kapsamında. Bankanın kaybını sigorta mı karşılayacak? Rakam büyük olsaydı, sigorta karşılardı. Banka, 16 milyar liranın çoğunu kurtardı, geri sadece 250-300 bin liralık bir kayıp oluştu. Sigortanın içeriğine göre -ki, bankers blanket bond sigorta poliçeleri çok özel poliçelerdir, gizlilik üzerine yapılır ve poliçede birçok şart bulunur- banka sigortadan bu parayı alabilir. Ancak şunu da belirtmekte fayda var, bu poliçelerde genelde bir muafiyet tutarı vardır. Yani, belirli bir miktara kadar kaybı banka kendi kasasından karşılar, bu miktarın üzerinde olan tutarı sigortadan alır.
Söylenenlere göre de 250-300 bin liralık kayıp, muafiyet kapsamına giriyor. Dolayısıyla sigortadan karşılanmama ihtimali yüksek. Bu nasıl belli olacak? Finansal risk sigortası yurtdışındaki sigorta şirketleri tarafından yapıldığından, yaşanan bu gibi olaylarda, yine yurtdışından uzman eksperler gelir ve olayda bankanın hatası var mı yok mu diye detaylı inceler. İnceleme sonucuna göre de sigorta tazminatı öder.
KONUNUN BİR BAŞKA BOYUTU
İşin aslını isterseniz, Samsun’daki, bu olay bir başka sorunu daha gündeme getiriyor. Evet, her banka bankers blanket bond, yani finansal risk sigortasını yaptırıyor ama ne kadarlık bir teminat alıyor ya da yeterli teminat alıyor mu? Daha açık şöyle anlatayım. Banka dolandırıcılığı gibi olaylar sıklıkla yaşanmadığından, acaba bankalar, ‘nasıl olsa pek bir şey olmuyor’ deyip, eksik sigorta teminatı mı alıyor? Çünkü teminat ne kadar yüksek olursa ödenecek prim de artacağından bankaya maliyeti de yüksek olacaktır.
Soruyu şöyle de sorabiliriz? Samsun’da yaşanan olayda kayıp 16 milyar lira, bir başka ifadeyle 1.1 milyar dolar olsaydı, bankanın bu miktarı karşılayacak sigortası var mıydı? Öğrendiğime göre bankalar genellikle finansal risk sigortasında en fazla 50-60 milyon, bilemediniz en fazla 100 milyon dolar teminatlı sigorta yaptırıyorlarmış. Gerçekten de 1.1 milyar liralık bir kayıp olsaydı, kuvvetle muhtemel bankayı ciddi sarsacaktı ve daha da önemlisi finans sistemine olan güveni zedeleyecekti. Eminim sistemi denetleyen kurumlar, durumun hassasiyetini göz önünde bulundurup, bankaların eksik sigorta teminatı içine düşmelerine izin vermez.
Noyan Doğan/Hürriyet Gazetesi
