Bu yılın enflasyonunu, gelecek yıl enflasyon tahminlerini, son iki yılda enflasyonist ortamda asgari ücrete yapılan zamları ve yeni senede bir kere artış yapılacağını hesaba kattığımızda; yüzde 50 ila 60 arasında bir zam bekleniyor. Peki, bu artışlar ne anlama geliyor?
Asgari Ücret Tespit Komisyonu, 2024 yılı asgari ücretin belirlenmesi için ilk toplantısını 11 Aralık’ta yapacak. Okuyucular, günlerdir, ‘herkes tahminlerini açıklıyor, sen neden asgari ücrete değinmiyorsun?’ diye soruyor. Okuyucuların belirttiği gibi bugün ortalarda dolaşan rakamlar, tahminden öteye geçmiyor, ama yine de asgari ücret üzerine bir analiz yapayım. Şunu da belirteyim, ne tahminde bulunulursa bulunsun asgari ücretli çalışana az gelecektir.
Geçmiş yıllarda asgari ücret sene başında ve bir kere olarak belirlenirken, 2022 yılında ilk defa ocak ve temmuz ayları olmak üzere iki defa belirlendi. Bu kapsamda 2022 yılının başında yüzde 50, temmuz ayında ise yüzde 30 zam yapıldı. Toplamda yüzde 80 artış yapılmış gibi gözükse de 2022 yılında, bir önceki yıldaki asgari ücretle mukayese edildiğinde artış oranı yüzde 94’ü geçti. Yine 2022 yılında asgari ücret vergi dışı bırakıldı. Bu sayede asgari ücrete kadar olan kazançlar vergiden muaf tutuldu. 2022’nin Temmuz-Aralık döneminde de çalışan sayısı ve sektör ayrımı olmadan tüm işverenlere günlük 3.33 lira, aylık 100 lira asgari ücret desteği verildi.
YÜZDE 107 ARTIŞ YAPILDI
2023 yılında ise asgari ücrete yine iki kere zam yapıldı. Sene başında yüzde 54.66 artış yapılan asgari ücrete, temmuz ayında yüzde 34.04’lük bir zam daha yapıldı. Böylece bu yıl toplamda yüzde 88.70 zam yapılmış olsa da geçen yılın sonundaki asgari ücretle mukayese edildiğinde artış oranı yüzde 107’i geçti. 2022’nin başında 4.253 lira olan net asgari ücret, sene ortasında 5.500 liraya; 2023’ün başında 8.506 liraya, bu yılın temmuz ayında da 11.402 lira çıkartıldı.
Bu yılın başında günlük 13.33 lira, aylık 399.90 lira olarak işverene verilen asgari ücret desteği; temmuz-aralık döneminde günlük 16.66 lira, aylık 499.80 liraya çıkartıldı. Bugün brüt asgari ücret 13.414 lira, net 11.402 lira olarak uygulanıyor ve asgari ücretin işverene maliyeti 15.762 lira.
2024’TE BİR KERE ZAM
Asgari ücretin belirlenmesinde önemli kriter enflasyon. Tahminlere göre bu yılın sonunda enflasyon yüzde 65 olacak, 2024 yılında ise yüzde 36 olarak gerçekleşecek. Ama şu da var, 2024 yılının mayıs ayında enflasyon yüzde 70’lerde zirve yapacak, sonra düşme eğilimine girecek.
Son yapılan açıklamalara bakılırsa da 2024 yılında asgari ücrette bir kere artışa gidilecek. Yani 2024’ün Ocak ve Temmuz ayında artış yapılmayacak, ocak ayında bir kere asgari ücrete zam yapılacak ve o zam, tüm yıl için geçerli olacak. Bu artış yapılırken de bir taraftan asgari ücretin işverene maliyeti, diğer taraftan da askerlik ve doğum borçlanmasından yaşlılık aylığına, genel sağlık sigortası priminden işsizlik maaşına, isteğe bağlı sigortalılığa ödenecek primlere kadar; sosyal güvenlikteki tüm parametrelerin artıracağı da dikkate alınacak.
BU DA BENİM TAHMİNİM
Gelelim, benim tahminime. Bu yılın enflasyonunu, gelecek yıl enflasyon tahminlerini, son iki yılda enflasyonist ortamda asgari ücrete yapılan zamları ve yeni senede bir kere artış yapılacağını hesaba kattığımızda; yüzde 50 ila 60 arasında bir zam bekliyorum ki, yüzde 55 bana göre daha ağır basan bir senaryo. Peki, bu artışlar ne anlama geliyor?
Asgari ücrete yüzde 50 zam yapılması halinde brüt 20.121 liraya, net 17.104 liraya çıkacaktır. İşverene maliyeti de yaklaşık 23.641 lira olacaktır.
Asgari ücrette yüzde 55 artış yapılırsa brüt 20.791 liraya, net 17.673 liraya çıkacaktır. Bu durumda işverene maliyeti ise yaklaşık 24.428 lira olacaktır.
Asgari ücrette yüzde 60 artışa gidilirse brüt 21.462 lira, neti ise 18.248 lira olacaktır. İşverene maliyeti de 25.218 lira olacaktır.
Tahminim bu yıl işverene verilen asgari ücret desteğinin de 500 liradan 600 hatta 650 liraya çıkarılacağıdır.
Noyan Doğan/Hürriyet Gazetesi