Gaziantep ve Mardin’de peş peşe yaşanan ve 35 kişinin hayatını kaybettiği kazaların soruşturması sürüyor. Önümüzdeki günlerde soruşturmanın detayları netleşecek. Netleştikten sonra da gündeme kazanın sigorta boyutu gelecek. Peki, ilk bakışta, her iki kazanın da sigorta boyutu nedir? Kimlere, ne kadar tazminat ödenecek; hangi sigortalar devreye girecek? Özgür Bülent Koç kazaların sigorta boyutunu yazdı.
Değerli Sigorta Gazetesi okuyucuları,
Bu yazıda, geçtiğimiz günlerde Gaziantep ve Mardin’de meydana gelen ağır trafik kazalarının sigorta sektörüne bakan yönünü incelemeye gayret edeceğiz.
Öncelikle ifade etmek gerekir ki, meydana gelen her iki kaza da çok büyük facialardır ve ilgili tüm kurumlar tarafından ele alınarak bundan sonra olmaması için neler yapılacağı tartışılmalıdır.
Zira her iki kaza da, görünen o ki, bir ihmaller zincirinin sonucu gerçekleşmiştir. Gaziantep’teki kazada otobüsün hız sınırını aşması, önceki kazada olay yeri önlemlerinin muhtemel yetersizliği ilk görünen eksikliklerdir.
Mardin’deki kazada ise yine muhtemelen tırın hız sınırını aşması ile aracın fren sistemlerinin yanlış kullanım ve/ veya bakımsızlık sebebiyle devre dışı kalması ve yine önceki kazanın olay yeri önlemlerinin yetersizliği göze çarpmaktadır.
GAZİANTEP FACİASI
Öncelikle burada meydana gelen kazanın, şarampole devrilen araca yardıma giden ekiplere çarpan bir yolcu otobüsü sebebiyle olduğu anlaşılmaktadır. Burada bu iki kaza birbiriyle ilişkili görünse de zincirleme bir kaza olarak tanımlanamaz; çünkü zincirleme kaza “karayolunda art arda giden taşıtların birkaçının aynı anda ardı ardına birbirine çarpması durumu” olarak tanımlanmıştır.
Dolayısıyla ilk kaza, yani şarampole yuvarlanan araç müstakil bir kazadır ve aracın kendisinde meydana gelen maddi zarar varsa kasko sigortasından, otoyola ve içindeki yolculara gelen bedeni zarar da zorunlu trafik sigortasından karşılanacaktır.
Gelelim ikinci büyük kazaya, buradaki durum daha karışık ama kurallar belli. Burada, otobüsün aşırı hız ve dikkatsizlik sonucu yan yatarak önceki kaza mahalline çarpması sonucu:
- 15 ölü
- 31 yaralı
- Otobüs, itfaiye aracı, ambulans ve otoyolda maddi zarar
meydana gelmiş görünmektedir.
Bu kazaya otobüsün yüzde 100 kusurlu olacağı varsayımıyla baktığımızda, yukarıdaki bedeni ve maddi zararın tamamının otobüsün sigortacıları tarafından, eğer sigorta teminatları yetersiz kalırsa da artan zararın otobüsün işleteni tarafından karşılanması gerekecektir.
SİGORTADAN NE KADAR ÖDENECEK?
Bu durumda,
- Otobüsün (varsa) kaskosu, otobüsün maddi zararının tamamını karşılar.
- Ayrıca, otobüs zorunlu koltuk ferdi kaza sigortası, otobüs yolcularından ölen her bir yolcu için yakınlarına 175 bin TL, ayrıca daimi sakat kalan yolculara da sakatlık oranlarına göre azami 175 bin TL ödeyecektir. Burada da herhangi bir teminat yetersizliği olmayacak, zararın tamamı sigortacılar tarafından karşılanacaktır.
- Bunların dışında, otobüsün maddi zarar verdiği otoyol, itfaiye ve ambulans için, otobüsün zorunlu trafik sigortasının maddi kısmından araç başı azami 100 bin, kaza başı toplam 200 bin TL teminat bulunmaktadır. Bu haliyle görünen toplam maddi hasarın bu rakamların üzerinde olacağından, örneğin otoyol, itfaiye ve ambulansın toplam maddi hasarı 500 bin TL ise;
- 200 bin TL’si zorunlu trafik sigortasından,
- üzerinde kalan miktar ise (varsa) kaskosunda yer alan ihtiyari mali mesuliyet teminatından karşılanacak,
- o da yetmezse otobüsün işleteninden talep edilecektir.
- Bedeni zarar kısmı ise tam bir facia maalesef. Burada ölen 15 kişi ve yaralanan 31 kişiden daimi sakat kalanların tüm bedeni zararları, otobüsün zorunlu trafik sigortasındaki
- Kişi Başı 1 milyon TL
- Kaza Başı 5 milyon TL + otobüsler için ek olarak verilen 13 milyon TL olmak üzere toplam 18 milyon TL limit tarafından karşılanacaktır.
Bu miktarın yetip yetmeyeceği ise tamamen ölen ve daimi sakat kalan vatandaşlarımızın, yaş, gelir, çalışma ve ailevi durumlarına göre değişkenlik gösterecektir. Benim tecrübeme göre, özellikle ölen memurlarımızın (İtfaiye ve ambulans görevlilerinin ) tazminatları 1 milyon TL’nin oldukça üstünde çıkabilecektir.
Bu durumda, zorunlu trafik sigortası limitlerinin yetmediği, kişi başı 1 milyon TL’nin üzerinde çıkan her bir tazminatın artan kısmıyla, toplam 18 milyon TL’nin üzerinde çıkan bedeni tazminatlar;
- Otobüsün kaskosundaki İhtiyari Mali Mesuliyet teminatının kalanından
- O da yetmezse otobüsün işleteninden talep edilecektir.
- Bunların dışında, kazada ölen ve yaralananların tüm sağlık giderleri SGK tarafından karşılanacaktır. Ancak yaralanan vatandaşların ileride oluşabilecek bakıcı giderleri ve bazı özel ekipmanlar, zorunlu trafik sigortasından talep edilebilir.
- Tüm bunlara ek ve son olarak da, ölenlerin yakınları ve yaralananlar, otobüs aleyhine manevi tazminat talebinde bulunurlarsa, bu talep zorunlu trafik sigortasından karşılanmaz, eğer varsa kaskodaki ihtiyari mali mesuliyet teminatından (poliçede muaf tutulmamışsa) karşılanır, eğer o da yoksa otobüs işleteninden talep edilir.
MARDİN FACİASI
Birbirine ikiz gibi benzeyen Mardin faciasında ise, önce meydana gelen kazada tır ve 2 araçta maddi zarar meydana gelirken iki çocuğumuz hayatını kaybetmiştir. Bu olaya yardıma giden vatandaşların arasına dalan bir tırın verdiği maddi ve bedeni zarar korkunç boyuttadır. Yukarıda belirttiğimiz sebepten bu kazalar da zincirleme değil iki ayrı kaza olarak tanımlanabilir.
Dolayısıyla ilk kaza, müstakil bir kazadır ve aracın kendisinde meydana gelen maddi zarar varsa kasko sigortasından, benzin istasyonu, zarar gören diğer araçlar ve vatandaşlara gelen bedeni zarar da zorunlu trafik sigortasından karşılanacaktır.
İkinci büyük kazada ise, freni tutmayan tırın vatandaşların arasına dalması sonucu
- 20 ölü (İlk kazada ölen 2 çocuğumuz dahil)
- 26 yaralı
- Bir çok araç ve benzin istasyonunda maddi zarar
meydana gelmiş görünmektedir.
Yukarıda anlattığımız otobüs kazasının tıpa tıpı olarak meydana gelen Mardin faciasının sigortacıları da yukarıda anlattığımız gibi ancak farklı limitlerle devreye girecektir:
- Tırın kendi maddi hasarı (varsa) kasko sigortasından tamamıyla karşılanacaktır.
- Otobüsteki gibi bir zorunlu koltuk ferdi kaza sigortası tır için yoktur.
- Tırın zarar verdiği otoyol, benzin istasyonu ve araçların maddi zararı,
- önce trafik sigortasının, araç başı maddi 100 bin TL, kaza başı toplam 200 bin TL limitinden
- artan kısmı kaskonun ihtiyari mali mesuliyet limitinde
- o da yetmiyorsa kalan tırın işleteninden talep edilecektir.
- İkinci kazada ölen 18 kişi ve yaralanan (tahminen) 20 kişinin bedeni zararları da tırın zorunlu trafik sigortasındaki; kişi başı 1 milyon TL, kaza Başı 10 milyon TL limit tarafından karşılanacaktır.
Bu miktarın yetip yetmeyeceği ise, daha önce de ifade ettiğimiz gibi, ölen ve daimi sakat kalan vatandaşlarımızın, yaş, gelir, çalışma ve ailevi durumlarına göre değişkenlik gösterecektir.
Bu durumda, zorunlu trafik sigortasının limitlerinin yetmediği, kişi başı 1 milyon TL’nin üzerinde çıkan her bir tazminatın artan kısmıyla, toplam 10 milyon TL’nin üzerinde çıkan bedeni tazminatlar;
- Otobüsün kaskosundaki İhtiyari Mali Mesuliyet teminatının kalanından
- O da yetmezse otobüsün işleteninden talep edilecektir.
- Bunların dışında, kazada ölen ve yaralananların tüm sağlık giderleri SGK tarafından karşılanacaktır. Ancak yaralanan vatandaşların bakıcı giderleri ve bazı özel ekipmanlar, zorunlu trafik sigortasından talep edilebilir.
- Tüm bunlara ek ve son olarak da ölenlerin yakınları ve yaralananlar, tır aleyhine manevi tazminat talebinde bulunurlarsa, bu talep zorunlu trafik sigortasından karşılanmaz. Eğer varsa kaskodaki ihtiyari mali mesuliyet teminatından (poliçede muaf tutulmamışsa) karşılanır, eğer o da yoksa otobüs işleteninden talep edilir.
HEPİMİZİN ÖĞRENMESİ GEREKENLER VAR
Sonuç olarak, bu iki faciadan hepimizin öğrenmesi gerekenler var. Şu an aklıma gelenleri birer cümleyle özetlemek isterim:
- Otoyollarda özellikle ağır araçların hız sınırlama ve şerit değiştirme kuralları çok daha ciddi biçimde uygulanmalı
- Kaza yeri güvenlik önlemleri protokolleri gözden geçirilmeli.
- Otobüslerde yolcu emniyet kemerleri sürekli takılı olmalı
- Ağır araçların fren ve hız sınırlama teknolojileri çok daha ciddi denetlenmeli.
Sigortaya bakan yönüyle ise zorunlu sigortanın dışında, kasko poliçesi mutlaka yüksek ihtiyari mali mesuliyet teminatıyla alınmalı. Ya da müstakil satılan yüksek limitli ve hatta limitsiz poliçeler de alınmalıdır ki böyle kazalarda tüm hasar sigorta şirketleri tarafından ödenebilsin.
Kazasız ve sağlıklı günler dileğiyle…