Sağlık sigortası prim borçları nedeniyle 9 milyon kişi, 1 Ocak 2025’ten itibaren devletin sunduğu sağlık hizmetinden yararlanamama riski ile karşı karşıya. Peki, borcu olan 9 milyon kişi ne yapacak?
Son günlerde okuyuculardan, ‘1 Ocak’tan itibaren sağlık hizmetinde yararlanılamayacakmış. Bu durum kimleri kapsıyor?’ şeklinde endişeli sorular alıyorum. Sorularda haklılık payı var, çünkü bir süredir bu konuda çokça haber çıkıyor. Hatta sene başından itibaren 9 milyon kişinin sağlık hizmeti alamayacağı söyleniyor. Konu, genel sağlık sigortası borcu olanları kapsıyor.
Önce, SGK’ya olan borçlar nereden kaynaklanıyor; kısaca değineyim. Genel sağlık sigortası zorunlu ve nüfusun tamamı genel sağlık sigortası kapsamında olmak zorunda. Çalışanlar ve emekliler ile bunların bakmakla yükümlü olduğu kişiler otomatik olarak sağlık sigortası kapsamında. Çalışmayan, çalışmadığından dolayı da sigortalı olmayan kişiler ile 18 yaşından sonra okumayan, 20 yaşında liseyi bitirip üniversiteye devam etmeyip de sigortalı çalışmayanlar da genel sağlık sigortası kapsamında ama bu kişilerin devletin sunduğu sağlık hizmetinden yararlanabilmeleri için primlerini kendileri cepten ödemeleri gerekiyor.
KİMLERİN BORCU BULUNUYOR?
Şöyle yanlış bir kanı var; ‘ben devletin sunduğu sağlık hizmetinden yararlanmıyorum benim özel sağlık sigortam var ya da sağlık harcamamı kendim cepten yapıyorum dolayısıyla SGK’ya prim ödememe gerek yok’ deniyor. Böyle bir şey yok. Sağlık hizmetinden ister yararlanın, ister yararlanmayın; yukarıda saydığım kişiler zorunlu olarak prim ödeyip, sağlık sigortası sistemine girmek durumunda. Öyle ki, bu kişileri SGK otomatik olarak genel sağlık sigortası sistemine dahil ediyor ve prim borcu çıkartıyor. İşte, borcu olan kesim bu kesim. Sadece bu kişiler de değil, bir dönem işsiz kalıp, çalışmayan (işsizlik sigortası almayanlar) ancak sonradan işe girenlerin de çalışmadıkları döneme ait sağlık prim borçları bulunuyor. Bir kesim daha var; onlar da, prim borcu olan Bağ-Kurlular.
Kaç kişinin SGK’ya genel sağlık sigortası borcu olduğu kesin bilinmese de 9 milyon kişinin prim borçlu olduğu tahmin ediliyor. SGK’nın açıkladığı verilere göre bugün, 2 milyon kişi sağlık sigortası primlerini kendileri ödüyor, 6.1 milyon kişinin primlerini ise devlet karşılıyor.
BORÇLULAR NE YAPACAK?
Peki, borcu olan 9 milyon kişi ne yapacak? Madde madde sıralayayım. SGK, prim borcu olanları bilgilendiriyor, hatta yasal işlem ve icra takibi başlatıyor. Ayrıca, genel sağlık sigortası prim borcu olup olmadığı ve ne kadar borçlu olunduğu e-Devletten öğrenilebiliyor. Bugün için genel sağlık sigortası için ödenecek prim tutarı aylık 600, yıllık da 7.200 lira. Tabi bu kişilerin geçmiş döneme ait de prim borçları bulunuyor ki, öğrendiğim kadarıyla kimilerinin borcu 35-40 bin liraları geçiyor. Öncelikle bu borcun ödenmesi gerekiyor. Borç, e-Devlet üzerinden de ödenebiliyor. Yeri gelmişken belirteyim, yılın bitimine şurada iki ay kaldı, borcun bu iki ay içinde ödenmesi gerekiyor ki, 2025 yılına sarkarsa, yeni belirlenecek asgari ücretle birlikte sağlık prim borcu da ciddi artacak.
Borcu ödeyemeyecek durumda olanlar ne yapacak? Primlerini ödeyemeyenler gelir testine giriyor. Gelir testi sonucu aile içi kişi başına gelir brüt asgari ücretin üçte birinin altında çıkarsa (bugün için bu tutar 6.600 lira) tüm borçlarınız siliniyor ve primler devlet tarafından karşılanıyor.
ARALIK SONUNDA AF ÇIKABİLİR
Gelelim, prim borcu ödenmezse ne olacağına. Normal şartlarda bu kişilerin 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren devletin sunduğu tüm sağlık hizmetlerinden yararlanamaması gerekiyor; ta ki, prim borçlarını ödeyene kadar. Ancak bu borçlar ilk kez 2024 yılına ait değil. 2012 yılından bu yana borçlu olanlar bile var. Her yılın aralık ayının son günlerinde Cumhurbaşkanlığı kararı çıkar ve genel sağlık sigortası prim borcu olanların gelecek yılın sonuna kadar devletin sunduğu sağlık hizmetlerinden yararlanmasına imkan tanınır.
Şöyle ki, prim borçluları sadece Sağlık Bakanlığı’na ait sağlık kurumları ile devlet üniversitelerinin sağlık uygulama ve araştırma merkezlerinde sunulan sağlık hizmetlerinden yararlanabiliyor, özel hastanelere ise gidemiyor. Benim bildiğim son 7 yıldır, prim borçlularına bu imkan tanınıyor. Belki de sağlık prim borçlarının ödenmemesinin bir nedeni de bu olabilir. Bu sene de 2025 yılına yönelik böyle bir hak tanınacak mı; o tarafını yılın bitimine birkaç gün kala göreceğiz.
Noyan Doğan/Hürriyet Gazetesi
