Önümüzdeki dönemde ağırlıklı fonlar olmak üzere BES’te hem yeni düzenlemeler hem de revizyon yapılacak. Açıkça söyleyeyim, özellikle, çalışanların sisteme girmesine imkan tanıyan otomatik BES’te acil revizyona ihtiyaç var. Çünkü son iki senedir bu alan biraz gözardı edildi. Şunu da belirteyim, gözardı edilmesine rağmen, 6.3 milyon çalışan bu sayede tasarruf ediyor.
Bireysel Emeklilik Sistemindeki (BES) değişiklikleri, 11. Sigorta Haftası kapsamında, pazartesi günü düzenlenen Uluslararası Sigorta Zirvesi’nin açılışını yapan Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı Murat Zaman açıkladı. Değişikliklerin neler olduğuna geçmeden önce BES hakkında kısa bir bilgi vereyim ki, yeni düzenlemeler daha net anlaşılsın.
Bugün BES kapsamında 14 milyona yakın katılımcı bulunuyor. Bunların 7.6 milyonu gönüllü BES’te; 6.3 milyonu da, işverenleri tarafından BES’e dahil edilen çalışanların oluşturduğu, otomatik BES ya da bir başka adıyla Otomatik Katılım Sistemi’nde. Son verilere göre de BES’teki fon büyüklüğü 300 milyar liraya yaklaştı. Malum, bu 14 milyon katılımcı, tasarruflarını, özel emeklilik şirketleri aracılığı ile emeklilik fonlarında değerlendiriyor. Fonları da portföy yönetim şirketleri yönetiyor.
6.3 MİLYON ÇALIŞAN SİSTEMDE
Bugün için de emeklilik yatırım fonu sayısı 372 ki, evvelki sene bu sayı 400’ün üzerindeydi. Hem emeklilik şirketleri hem de portföy yönetim şirketleri verdikleri hizmetler karşılığında sisteme giriş aidatı, fon işletim kesintisi gibi kesintiler yapıyor. Kesinti oranları fonuna göre, kişilerin sistemde bulunduğu yıla göre farklılık gösteriyor ama kafanızı çok da karıştırmadan basit şekilde kesinti oranlarına kısaca değineyim. Tabi şirketlerin giriş aidatı, yönetim gider kesintileri ve fon toplam gider kesintileri adı altında yapacakları kesintilerin azamı limitleri de var. Yani, emeklilik şirketleri ile portföy yönetim şirketleri kafalarına göre kesinti yapamıyorlar; kamu yönetiminin belirlediği sınırlar çerçevesinde hareket edebiliyorlar. Mesela, birikimlerini para piyasası fonlarında değerlendirenlerden yıllık yüzde 1.09, endeks fonlarında değerlendirenlerden yıllık yüzde 1.91, diğer fonlarda değerlendirenlerden de yine yıllık yüzde 2.28 kesinti yapılabiliyor. Özetleyecek olursak fon işletim kesintileri yıllık yüzde 1 ila yüzde 2 arasında değişiyor.
Çalışanların, işverenleri tarafından BES’e dahil edilmesine imkan tanıyan otomatik BES ise 2017 yılında başladı ve günümüze kadar geçen sürede 14 milyon çalışan işverenleri tarafından sisteme dahil edildi, bunların yarısına yakını da sistemden ayrıldı. Bugün için çalışanlar sisteme girdiğinde otomatik BES’li oluyor, isteyen devam ediyor, isteyen sistemden çıkıyor. Düne kadar çıkanların, belirli dönemlerde sisteme yeniden alınması zorunluydu, artık bu zorunluluk da kalktı.
PERFORMANSA GÖRE KESİNTİ
Bunları niye anlattım? Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı Murat Zaman’ın açıkladığı değişiklikler bu alanlarda olacak. Murat Zaman, açıklamasında, üç önemli değişiklikten bahsetti. Bunların ikisi emeklilik fonları ile ilgili. Zaman, açıklamasında, emeklilik fonlarının yönetim ücretlerindeki bir miktar payın, fonların performansına bağlı olarak alınması gerektiğini belirterek, “Böylece hem fonların performansı artacak hem yatırımcılar daha fazla getiri sağlayacak hem de sektördeki rekabet artacak” dedi.
Fonlarla ilgili Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın gündeminde olan bir başka konu da fon sayıları ve bu alanda sadeleşmeye gidileceğinin sinyali verildi. Murat Zaman, fon çeşitliliği nedeniyle BES yatırımcılarının fon değişikliği tarafında pasif kaldığını vurgulayarak, fon yapısı açısından sadeleşmenin yatırımcılara ve sektöre katkı sağlayacağına dikkat çekti.
OTOMATİK BES’TE REVİZYON
Murat Zaman açıklamasında, otomatik BES’e de vurgu yaparak, burada da revizyon yapılacağın sinyalini verdi. Zaman, otomatik katılım sistemi ilk tasarlandığı haliyle parlak olmasına rağmen sistemin revizyona ihtiyacı olduğunu söyledi.
Anlaşılacağı üzere önümüzdeki dönemde ağırlıklı fonlar olmak üzere BES’te hem yeni düzenlemeler hem de revizyon yapılacak. Açıkça söyleyeyim, özellikle, çalışanların sisteme girmesine imkan tanıyan otomatik BES’te acil revizyona ihtiyaç var. Çünkü son iki senedir bu alan biraz gözardı edildi. Şunu da belirteyim, gözardı edilmesine rağmen, 6.3 milyon çalışan bu sayede tasarruf ediyor. Bu sayı azımsanacak bir sayı değil. Burada yapılacak revizyon daha fazla çalışanı tasarrufa iteceği gibi, zaman içinde sistemden çıkanları da geri döndürecektir.
Noyan Doğan/Hürriyet Gazetesi
