İnternet alışverişi sonrası ödemesi yapılan mal veya hizmetin karşılığının alınmaması, dolandırıcılık gibi durumlar söz konusu olabilmektedir. Böyle durumlarda uluslararası kartlı ödeme sistemleri bakımından geçerli olan kurallara göre ters ibraz (chargeback) işlemi uygulanmaktadır.
Günümüzde teknolojinin gelişmesi, sosyal ve ekonomik nedenlerle birlikte, birçok tüketici fiziki olarak değil de internet üzerinden ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Tüketicilerin internet üzerinden alışveriş yaparken kullandıkları ödeme yöntemlerinden biri kredi kartları ve banka kartları aracılığıyla yapılan ödemelerdir.
Ters ibraz (chargeback) kavramı, kredi kartları ve banka kartları aracılığı ile yapılan internet alışverişleri sonucunda hayatımıza girmiştir. Yapılan internet alışverişi sonrası ödemesi yapılan mal veya hizmetin karşılığının alınmaması, dolandırıcılık gibi durumlar söz konusu olabilmektedir. Böyle durumlarda uluslararası kartlı ödeme sistemleri bakımından geçerli olan kurallara göre ters ibraz işlemi uygulanmaktadır.
TERS İBRAZ (CHARGEBACK) NEDİR?
Ters ibraz; Visa, Mastercard gibi uluslararası ödeme kuruluşlarının şartları arasında yer alan ve kart hamilini korumayı amaçlayan kuraldır. Bu kural uyarınca, kredi kartı ile yapılan ödemelerde kart sahibinin mal ve hizmeti elde edememesi ya da işlemin kendisi tarafından yapılmamış olması gibi hallerde kart hamillerinin bu işlemlere itiraz etme hakları vardır. Kart hamilinin bankaya itirazda bulunması ile ters ibraz süreci başlar. Bunun üzerine kart hamilinin itirazının haklı olduğu anlaşılırsa banka, iş yerinden yapılan ödemeyi tahsil ederek, kart hamiline iade etmek zorundadır.
Kart Hamilleri Hangi Nedenler İle Ters İbraz Talebinde Bulunabilir?
- Ters ibraz talepleri genelde şu nedenler ile gerçekleşmektedir;
- Belge talepleri
- Kart hamilinin işlemi hatırlamaması
- Kart hamili onayı dışında gerçekleşen işlemler (Dolandırıcılık itirazları)
- Süreç hatası işlemleri (mükerrer işlem, işlem tutarında farklılık)
- İptal/iadeye ilişkin itirazlar
- Ürün/hizmet teminine ilişkin itirazlar
- Provizyon hatası itirazları
TERS İBRAZ TALEBİ HANGİ SÜREDE YAPILMALIDIR?
İtiraz süresi, itirazın nedenine göre değişmekte olup, hiçbir koşulda işlemin karta yansıma tarihinden itibaren 540 günü aşamaz. Bu süre içerisinde kalması şart olmakla beraber kart hamilleri; ürün/hizmet temini ile ilgili itirazlarda beklenen teslim tarihinden, iade/iptal belgesi söz konusu ise belge tarihinden, diğer itiraz türlerinde ise işlemin karta yansıma tarihinden itibaren en fazla 120 gün içinde yapılmalıdır.
Ters İbraz Başvurusu Nereye Yapılır? Hangi Belgeler Geçerlidir? Kart hamili, kartı aldığı bankaya ters ibraz başvurusunu yapar. Başvurular bankanın temin ettiği matbu formlar aracılığıyla ya da bir dilekçeyle yapılabilir.
İtiraz durumunda en çok geçerliliği olan belge, kargo firması tarafından işlem sahibine imzalatılmış olan teslimat belgesidir. Burada önemli olan husus imzanın işlem sahibine ait olmasıdır. Üye iş yerinin iletmesi gereken belgeler ise genel olarak fatura, kargo teslim belgesi, kart hamili ile yapılan sözleşme, sipariş detaylarını gösteren belgeler olarak sıralanabilir. Söz konusu belgeler bankaya iletildikten sonra, yapılan itirazın sonucu iş yeri ve kart hamili bankaları tarafından belirlenecektir.
Ters İbraz Başvurusunun Reddi Halinde Başvurulacak Yollar Nelerdir?
Banka ters ibraz işlemlerini başlatmaz veya hiçbir sebep göstermeden başvuruyu reddederse kart hamili, banka aleyhine tüketici mahkemelerinde tazminat davası açabilir. Aynı şekilde kart hamili bankanın ret kararına karşı 60 gün içinde Türkiye Bankalar Birliği’ne karşı itirazda bulunabilir.
Nitekim Yargıtay’ın kararı emsal teşkil etmektedir: “Davacı, … sitesinden toplam 11.900,48 TL tutarlı 2 ayrı alışveriş yaptığını, alışverişinde davalı banka tarafından verilmiş kredi kartını kullandığını, satın aldığı ürünlerin teslim edilmemesi üzerine davalı bankaya başvurarak chargeback kuralları gereğince ödediği bedelin kredi kartına iadesini talep ettiğini ancak davalı bankanın haksız yere talebi reddettiğini ileri sürerek, 11.900,48 TL’nin yasal faiziyle iadesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir. Davalı vekili, satım ilişkisinin tarafı olmayan müvekkili bankaya husumet yöneltilemeyeceğini savunarak davanın reddini istemiştir.
Mahkemece, yapılan yargılama ve benimsenen bilirkişi raporlarına göre, bankanın chargeback kuralını işletmesi gerekirken işletmeyerek kusurlu olduğu gerekçesiyle davanın kabulüne, 8.898,03 TL ve 2.996,49 TL tutarlı alışveriş bedellerinin taksit ödeme tarihlerinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalıdan alınarak davacıya ödenmesine karar verilmiş, hüküm davalı vekilince temyiz edilmiştir.
Dosyadaki yazılara kararın dayandığı delillerle gerektirici sebeplere, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, davalı vekilinin yerinde görülmeyen bütün temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun bulunan hükmün ONANMASINA, aşağıda yazılı onama harcının temyiz edenden alınmasına, 10/04/2017 gününde oybirliğiyle karar verildi…” şeklinde hüküm kurularak bankanın ödeme yapması gerektiği tespit edilmiştir.”