Salgın nedeniyle uzun süredir beklenen Uzaktan Çalışma Yönetmeliği, Resmi Gazete’de yayımlandı ve uygulamaya girdi. Yeni düzenlemeye göre, uzaktan çalışma modeline geçecek işyerleri çalışan ile uzaktan çalışmaya yönelik yazılı sözleşme yapacak. Sözleşmede işin içeriği, çalışma saatleri, çalışma şekli gibi tüm detaylar yer alacak.
Salgının ilk başladığı 2020’nin mart ayından bu yana gerek kısıtlamalar nedeniyle zorunlu olarak, gerekse salgının yayılmasına karşı önlem olarak milyonlarca çalışan uzaktan çalışmaya geçti. Halen de özellikle özel sektörde, uzaktan çalışma devam ediyor ve görünen o ki, bir müddet daha devam edecek. Peki, uzaktan çalışma yasal bir uygulama mı?
İş hukukuna, 2016 yılında, uzaktan çalışma, bir maddeyle eklendi ve bu maddeyle; “İşçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisidir” denildi. Ancak, uzaktan çalışmanın uygulanabilmesi için hem yasal sınırlarının çizilmesi hem de alt düzenlemelerinin belirlenmesi gerekiyordu. Koronavirüs salgının başladığı mart ayından bu yana da tüm kesimler ısrarla uzaktan çalışmaya yönelik düzenleme yapılmasını istiyordu.
Yönetmelik Yayınlandı, Uzaktan Çalışma Başladı
Nihayet, bugün, 10 Mart’ta, Uzaktan Çalışma Yönetmeliği, Resmi Gazete’de yayımlandı ve uygulamaya girdi. Peki, uzaktan çalışma nasıl olacak, yeni düzenleme kimleri, nasıl etkileyecek? Madde madde anlatalım.
Uzaktan Çalışmaya İlişkin İş Sözleşmeleri Yazılı Şekilde Yapılacak: Uzaktan çalışma modeline geçecek işyerleri çalışan ile uzaktan çalışmaya yönelik sözleşme yapacak. Sözleşmede; işin tanımı, yapılma şekli, işin süresi ve yeri, ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar, işveren tarafından sağlanan iş araçları, ekipman ve bunların korunmasına ilişkin yükümlülükler, işverenin işçiyle iletişim kurması ile genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin hükümler yer alacak.
Çalışma Mekânının Düzenlenmesi: Uzaktan çalışma uygulamasında gerekli olması halinde, uzaktan çalışmanın yapılacağı mekân ile ilgili düzenlemeler iş yapılmaya başlamadan önce tamamlanacak. Bu düzenlemelerden kaynaklanan maliyetlerin karşılanma usulü, uzaktan çalışan ile işveren tarafından birlikte belirlenecek.
Malzeme ve İş Araçlarının Temini ve Kullanımı: Uzaktan çalışanın mal ve hizmet üretimi için gerekli malzeme ve iş araçları, iş sözleşmesinde aksi kararlaştırılmamışsa işveren tarafından sağlanacak. Bu malzeme ve iş araçlarının kullanım esasları ile bakım ve onarım koşulları açık ve anlaşılır bir şekilde uzaktan çalışana bildirilecek.
İş Araçlarının İşveren Tarafından Sağlanması: İş araçlarının işveren tarafından sağlanması halinde, bunların işçiye teslim edildiği tarihteki bedellerini belirten iş araçları listesi, işveren tarafından yazılı olarak işçiye teslim edilecek. İşçiye teslim edilen belgenin işçi tarafından imzalı bir nüshası ise işveren tarafından işçi özlük dosyasında saklanacak. İş araçlarının listesi, iş sözleşmesi içerisinde veya sözleşme tarihinde iş sözleşmesine ek olarak düzenlenirse ayrıca yazılı belge düzenlenmesi şartı aranmayacak.
Üretim Maliyetlerinin Karşılanması: Uzaktan çalışmada işin yerine getirilmesinden kaynaklanan mal veya hizmet üretimiyle doğrudan ilgili zorunlu giderlerin tespit edilmesine ve karşılanmasına ilişkin hususlar iş sözleşmesinde uzaktan çalışma sözleşmesinde detaylı belirlenecek.
Çalışma Süresinin Belirlenmesi: Uzaktan çalışmanın yapılacağı zaman aralığı ve süresi, iş sözleşmesinde belirtilecek. Mevzuatta öngörülen sınırlamalara bağlı kalmak koşuluyla taraflarca çalışma saatlerinde değişiklik yapılabilecek. Fazla çalışma işverenin yazılı talebi üzerine, işçinin kabulü ile mevzuat hükümlerine uygun olarak yapılacak.
Çalışan İle İşverenin İletişimi: Uzaktan çalışmada iletişimin yöntemi ve zaman aralığı uzaktan çalışan ile işveren tarafından belirlenecek.
Verilerin Korunması: İşveren; uzaktan çalışanı, işyerine ve yaptığı işe dair verilerin korunması ve paylaşımına ilişkin işletme kuralları ve ilgili mevzuat hakkında bilgilendirecek ve bu verilerin korunmasına yönelik gerekli tedbirleri alacak. İşveren, korunması gereken verinin tanım ve kapsamını sözleşmede belirleyecek. Verilerin korunması amacıyla işveren tarafından belirlenen işletme kurallarına uzaktan çalışanın uyması zorunlu olacak.
İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Tedbirlerin Alınması: İşveren, uzaktan çalışanın yaptığı işin niteliğini dikkate alarak iş sağlığı ve güvenliği önlemleri hususunda çalışanı bilgilendirmekle, gerekli eğitimi vermekle, sağlık gözetimini sağlamakla ve sağladığı ekipmanla ilgili gerekli iş güvenliği tedbirlerini almakla yükümlü olacak.
Uzaktan Çalışmanın Yapılamayacağı İşler: Tehlikeli kimyasal madde ve radyoaktif maddelerle çalışma, bu maddelerin işlenmesi veya söz konusu maddelerin atıkları ile çalışma, biyolojik etkenlere maruz kalma riski bulunan çalışma işlemlerini içeren işlerde uzaktan çalışma yapılamayacak. Kamu kurum ve kuruluşlarınca ilgili mevzuatına göre hizmet alımı suretiyle gördürülen işler ile millî güvenlik açısından stratejik önemi haiz birim, proje, tesis veya hizmetlerden hangilerinde uzaktan çalışma yapılamayacağı birim, proje, tesis veya hizmetten sorumlu olan veya hizmeti alan kamu kurum ve kuruluşunca belirlenecek.
Uzaktan Çalışmaya Geçiş: İş ilişkisi doğrudan uzaktan çalışma sözleşmesi ile kurulabilecek veya hâlihazırda işyerinde çalışan işçinin iş sözleşmesi, işçinin ve işverenin anlaşması halinde, uzaktan çalışma sözleşmesine dönüştürülebilecek. Çalışan, uzaktan çalışmak istediğini işverene yazılı olarak bildirecek. Çalışandan gelen talep, işyerinde belirlenen usul doğrultusunda işverence değerlendirilecek.
Talep değerlendirilirken, işin ve işçinin niteliği gereği uzaktan çalışmaya uygunluğu ile işverence belirlenecek diğer kıstaslar dikkate alınacak. Talebe ilişkin değerlendirme sonucu 30 gün içinde işçiye bildirilecek. Talebin işveren tarafından kabul edilmesi halinde çalışan ile uzaktan çalışma sözleşmesi yapılacak. Uzaktan çalışmaya geçen işçi, tekrar işyerinde çalışma talebinde bulunabilecek. İşveren, söz konusu talebi öncelikli olarak değerlendirecek. Uzaktan çalışmanın mevzuatta belirtilen zorlayıcı nedenlerle işyerinin tamamında veya bir bölümünde uygulanacak olması halinde uzaktan çalışmaya geçiş için işçinin talebi veya onayı aranmayacak.