Noyan Doğan yazdı. 18 yaş altının BES’e girmesi üzerine bir öneri

Konu 18 yaş altı oldu mu; sektörün, söylemlerinde ve iletişiminde başka bir dil kullanması gerekiyor. 18 yaş altı sisteme sokulmak ve genç yaştaki tasarrufun faydaları anlatılmak isteniyorsa emeklilikle fazla özdeşleştirmemek gerekiyor.

18 yaş altı gençlerin BES’e girmesine imkan tanıyan düzenleme için tarih netleşti. Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ekonomi Reformları Eylem Planı, Reform Takvimine göre, 18 yaşından küçüklerin bireysel emeklilik sistemine dahil edilmesini sağlayacak düzenleme 30 Haziran 2021 tarihine kadar bitmiş olacak. Bunun için de kanuni düzenleme yapılacak. Açıkçası, düzenlemenin bu kadar çabuk yapılacağını beklemiyordum, sene sonunu bulur diyordum ama ekonomi yönetimi, tasarrufları biran önce artırmak istiyor, bunun için de BES’i destekliyor.

Ekonomi Reformları kapsamında BES ve sigortacılıkta yapılacak düzenlemelere bir süredir detaylı değiniyorum. Özellikle de 18 yaş altı ile ilgili hem okuyuculardan hem de eşten dosttan çokça soru ve yorum aldım, halen de alıyorum. Uygulamayı beğenen de var, eleştiren de… Ama bazı yorumlar var ki, sektör temsilcileri tarafından dikkate alınması gerekiyor. Kimileri ‘beş yaşındaki çocuğa BES yaptırıp da 56 yaşına kadar mı beklenecek?’ diye soruyor, kimileri ‘o kadar yıl kim bekleyecek, çocuğumun emekliliğini ben bile göremem?’ diye yorum yapıyor, kimileri de ‘56 yıldan bahsediliyor o zamana kadar sistem değişir, emeklilik yaşı uzar’ diye bir anlamda eleştirisel yaklaşıyor. Benzer yorumları eşten, dosttan da aldım.

Başka Bir Dil Kullanmak Gerekiyor

Bu yorumlara hak veriyor muyum? Bir kısmına veriyorum. Bugün, 25-30 yaşındakilere bile BES’i anlatmakta zorluk çekilirken… ‘Ama devlet katkısının tamamını alamıyorum’, ‘56 yaşına kadar kim bekleyecek’ denirken… “Üç yaşındaki, beş yaşındaki,10 yaşındaki ya da yeni doğmuş çocuğun için BES yaptır” demek zor olacaktır. Demeye denir de, karşı tarafın kafasının bir köşesinde sürekli bir emeklilik kavramı olacak. Çünkü sistemin adı bireysel emeklilik.

Şimdi diyeceksiniz ki, ‘ne yani sistemin adını mı değiştirelim?’. Elbette adı değişmesin ama konu 18 yaş altı oldu mu; sektörün, söylemlerinde ve iletişiminde başka bir dil kullanması gerekiyor.

Nasıl ki, 2017 yılında, 45 yaş altı çalışanların BES’e girmesine imkan tanıyan sistem uygulamaya konuldu ve adına da otomatik BES ya da Otomatik Katılım Sistemi (OKS) dendi… Bu tarihten sonra da belki isteyerek, belki istemeyerek; ‘gönüllü BES’, ‘otomatik BES’ adı altında sistem ikiye ayrıldıysa ve konuşmalarda, ‘gönüllü tarafta şu kadar kişi ve şu kadar fon var, OKS’de de şu kadar kişi, şu kadar fon birikti’ deniliyorsa, benzeri 18 yaş altı için de uygulanabilir. Biliyorum, bazı sektör temsilcileri bu ayrımlara karşı ama realitede durum böyle. Doğal bir ayrılma oldu.

Emeklilikle Özdeşleştirmemek Gerekiyor

Adına ne derseniz değin; ister ‘genç BES’ deyin, ister içinde tasarrufu geçirin, ister ‘genç tasarruf hesabı’ deyin… 18 yaş altı sisteme sokulmak ve genç yaştaki tasarrufun faydaları anlatılmak isteniyorsa emeklilikle fazla özdeşleştirmemek gerekiyor.

Eminim birileri; ‘10 yıl sistemde kalınca devlet katkısının şu kadarı hak ediliyor… Küçük yaşta sisteme daha düşük paralar ödenip büyük tasarruflara ulaşılacak… Eğitim için de kullanılır’ diyecektir. Bunların hepsine tamam da 18 yaş altını sisteme sokacak olanlar ebeveynler ya da hala, teyze, dede, anane. Bu kişilere, salt BES adı altında gidilecek olursa da okuyuculardan, eşten dosttan gelenler gibi kafalarda soru işaretleri oluşuyor. Benden söylemesi…