SGK, milyonlarca çalışanın yedi aydır beklediği genelgeyi yayınlandı. Genelge ile pandemi döneminde kısa çalışma ödeneği ile nakdi ücret desteğinden yararlanan çalışanlar için SGK’ya eksik bildirilen prim günlerinin nasıl tamamlanacağına yönelik şartlar da netleşti.
Pandemide kısa çalışma ödeneği ile nakdi ücret desteğinden yararlanan çalışanlar için SGK’ya eksik bildirilen prim günlerini tamamlama imkanı tanındı. SGK, bu konuda aylardır beklenen genelgeyi yayımlayarak, şartları açıkladı. Ancak bu şartlar kimi çalışanları sevindirirken, kimilerini üzecek. Neden mi? Anlatayım.
Önce bir hatırlatma yapayım. Pandemi döneminde işverenlerin, işten çıkarma yapmamaları için çalışanlara İşsizlik Sigortası Fonu’ndan kısa çalışma ödeneği ödendi. Aynı şekilde yine pandemi nedeniyle işvereni tarafından ücretsiz izne çıkarılıp kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan ve iş sözleşmesi feshedilip, işsizlik maaşı alamayanlara yönelik de nakdi ücret desteği ödendi. Her iki uygulamada yaklaşık bir yıl devam etti.
Kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret desteğinden yararlananların bu sürelerde emeklilik primleri yatmadı; çalışanların emeklilik süreleri uzadı ki, bu durum EYT’den yararlanmak isteyenleri de olumsuz etkiledi. Pandemi döneminde hem çalışanları hem de işverenleri rahatlatmak için alınan bu tedbirler kimi işverenler tarafından da suiistimal edildi. Şöyle ki; işverenler, kısa çalışma ödeneğinden yararlanırken, işçileri de çalıştırmaya devam etti ve çalıştırdıkları sürelerde de çalışanların primlerini yatırmadı.
BEKLENEN GENELGE YAYIMLANDI
2023’ün Ocak ayında Meclis’ten geçen torba yasa içine bir madde eklenerek kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret desteğinden yararlanan, primleri eksik yatan çalışanlara yönelik de bir düzenleme yapıldı ve SGK’ya eksik bildirilen günleri tamamlama hakkı verildi. Uygulamanın detayları ise SGK’nın yayınlayacağı genelge ile belirlenecekti. İşte milyonlarca çalışanın yaklaşık yedi aydır beklediği genelge nihayet yayınlandı. Genelge ile kısa çalışma ödeneği ile nakdi ücret desteğinden yararlanan çalışanlar için SGK’ya eksik bildirilen prim günlerinin nasıl tamamlanacağına yönelik şartlar da netleşti.
Öncelikle şunu belirteyim. Yayınlanan genelgeye göre bu imkandan pandemide kısa çalışma ve nakdi ücret desteğinden yararlanan, ancak işverenleri tarafından çalıştırılan, çalıştırıldığı halde de primleri yine işveren tarafından yatırılmayan çalışanlar yararlanacak. Kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret desteğinden yaralanıp da primleri yatmayan tüm çalışanlar yararlanamayacak. Peki, bu haktan kimler, nasıl yararlanacak? Madde madde anlatayım.
ÜÇ AYLIK SÜRE TANINDI
- İşveren tarafından fiilen çalıştırılan ancak kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret desteğinden yararlanan çalışanların SGK’ya ödenmeyen primleri ödenebilecek. Mesela, işveren, kısa çalışma ödeneği veya nakdi ücret desteği için başvurmuş ve bu haktan yararlanmış; ancak buna karşılık çalışanının ayın tamamında çalıştırmış, buna karşılık çalıştırdığı günlerin primlerini SGK’ya yatırmamış. İşte bu çalışanların, eksik prim günleri tamamlanabilecek. Örneğin, 2021 Haziran ayında işveren, çalışanı için kısa çalışma ödeneğinden yararlandı, ancak işçisini kısa çalışma dönemi içinde çalıştırdığı, fazla ve yersiz ödeme aldığı tespit edildi. Bu durumda sigortalının çalıştığı dönemde yatırılmayan primleri işveren tarafından yatırılacak, çalışan bu haktan yararlanacak.
- Eksik prim günleri işveren yatıracak.
- SGK’ya, sigortalılar adına eksik hizmet bildirilen günler için işveren SGK’ya başvuracak ve başvurduğu tarihten itibaren üç ay içinde primleri yatıracak. Bu durumda hem işveren yükümlülüklerini yerine getirmiş olacak hem de çalışanların eksik prim günleri tamamlanmış olacak ve emeklilik haklarında bir kayıp olmayacak.
KİMLER YARARLANAMAYACAK?
- Nakdi ücret desteği ve kısa çalışma ödeneğinden mevzuat gereği çalışanın primi yatırılmıyor. İşveren her iki ödenekten de kuralları çerçevesinde yararlanmış ve çalışanları fazladan çalıştırmamış; SGK’ya eksik bildirim yapılan gün sayısı ile fiilen çalışılan gün sayısı uyumlu ise bu durumdaki çalışanlar eksik primlerin tamamlanma hakkından yararlanamayacak. Örneğin, işveren, 2020 Haziran ayında çalışanı için 10 gün kısa çalışma ödeneğin yararlandı, kalan 20 gün işçisini çalıştırdı ve bunun da primini SGK’ya yatırdı. Bu durumda çalışan kısa çalışma süresi olan 10 gün için eksik yatan primini tamamlamayacak, yani bu haktan yararlanmayacak.
Özetle; pandemi döneminde kısa çalışma ödeneği, nakdi ücret desteğini suiistimal eden (fazla ve yersiz ödeme alan) işverenler tarafından primi ödenmeyen çalışanların eksik primleri işverenler tarafından ödenecek. Bu şekilde çalıştırılanlar için bu iyi bir haber. Bunun dışında kısa çalışma ödeneği ile nakdi ücret desteğinden yararlanan sigortalılar için SGK’ya eksik bildirilen günleri tamamlama hakkı yani borçlanma hakkı tanınmadı.
Noyan Doğan/Hürriyet Gazetesi