Prim gün sayısını, yaş şartını ve çalışma yılını tamamlayıp da emekliliğe hak kazananların kafasında aynı soru var; “Emeklilik dilekçemi haziran ayında mı vermek daha avantajlı yoksa temmuz ayını mı bekleyeyim?”. Bu sorular hem EYT’ye henüz başvurmamış olanlar hem de normal emekliliği gelenler için geçerli. Peki, haziran ayında emekli olmakla, temmuz veya sonrasında emekli olmak arasında fark var mı? Emekliliğini erteleyenler daha yüksek mi maaş alır?
Şu günlerde okuyuculardan sıkça aldığım soruların başında, ‘Emeklilik dilekçemi haziran ayında mı vermek daha avantajlı yoksa temmuz ayını mı bekleyeyim?’ geliyor. Tabi devamında da, ‘emekliliğimi temmuz ayı veya sonrasına ertelersem, maaşta bir fark olur mu?’ soruluyor. Bu sorular hem EYT’ye henüz başvurmamış olanlar hem de normal emekliliği gelenler için geçerli. Haziran ayında emekli olmakla, temmuz veya sonrasında emekli olmak arasındaki farka değineceğim ama önce çok karşılaştığım, ‘ne kadar emekli maaşı alırım?’ sorusuna açıklık getireyim.
Emekli aylığı hesaplaması 2000 yılı öncesi, 2000-2008 arası ve 2008 sonrası farklı hesaplanmakla birlikte; en basit haliyle, aylık brüt maaşa, SGK’ya dönen prim tutarına ve ödenen prim gün sayısına, aylık bağlama oranına (ABO) göre belirleniyor. Sadece bunlarla da sınırlı değil; enflasyon, milli gelirdeki büyüme hızı da emekli maaşı hesaplamasında dikkate alınıyor. Hesaplanan emekli aylığı da geçmiş 6 aylık enflasyon oranında artırılıyor. Emekli olunacak döneme göre de emekli aylığı değişiyor.
EMEKLİ MAAŞI FORMÜLÜ
Mesela, enflasyonun yüksek olduğu dönemlerde alınacak emekli aylığı da yüksek oluyor. Örneğin, 2022 sonunda emekli olanların emekli aylığı 2023’te emekli olacaklara göre daha yüksek hesaplandı. 2022 yılında maaş hesabına konu hem 2021 yılı büyüme hızı hem de 2022 yılı enflasyonu yüksek olduğundan; emekli maaşı açısından 2022 yılında emekli olanlar daha avantajlıydı. Şu kadarını bilin; çalışma hayatı boyunca SGK’ya ne kadar yüksek ve ne kadar uzun süre prim yatırılırsa, emekli olunduğunda alınacak maaş da o oranda yüksek olur. Bu yazdıklarım EYT’den emekli olacaklar veya başvurusunu yapıp da emekli maaşı bağlanmasını bekleyenler için de geçerli.
TEMMUZ ZAMMINI ALIRSINIZ
Gelelim, ‘Emeklilik dilekçemi haziran ayında mı vermek daha avantajlı yoksa temmuz ayı veya sonrasını mı bekleyeyim?’ sorusunun cevabında. Tek kelimeyle; emeklilik dilekçesini şimdi vermekle, temmuz sonrası vermek arasında maaş bağlanması açısından hiçbir fark yok. Tek fark, emekli olup, işe devam etmeyeceksiniz, alacağınız kıdem farkından kaynaklanıyor.
Şöyle anlatayım. Emeklilik dilekçesini ister şimdi verin, ister sonraki aylarda; maaş hesaplanırken, 2022’deki enflasyon oranı ve milli gelirdeki artışın yüzde 30’u hesaba katılacak. Üzerine 2023’ün Ocak ayındaki emekli aylıklarına yapılan zam oranı eklenecek. Emeklilik dilekçesini şimdi verirseniz, temmuz ayında emekli maaşlarına yapılacak zam oranını alacaksınız. Yok, emeklilik dilekçesini temmuz veya sonraki ay verirseniz, hesaplanan maaşınızın üzerine temmuz ayındaki emekli zammı da eklenecek. Yani, emeklilik dilekçesini temmuz öncesi veya sonrası verseniz de temmuz ayındaki maaş zammından yararlanırsınız. Yukarıda belirttiğim gibi bu yazdıklarım EYT’den emekli olacak ve emekli aylığı alacaklar için de geçerli.
KIDEM TAZMİNATI FARKI
Emeklilik dilekçesini şimdi vermekle temmuz ayı ve sonrasında vermek konusunda tek fark kıdem tazminatında olacaktır ki, bu da tüm çalışanlar için değil. Kıdem tazminatı tavanı ocak-temmuz ve temmuz-aralık olmak üzere senede iki kere değişiyor ve bu değişikliği de Hazine ve Maliye Bakanlığı açıklıyor. Bugün için uygulanan kıdem tazminatı tavanı 19.982 lira. Temmuz ayında ise kıdem tazminatı tavanı yeniden belirlenecek ve bugünkü tutarın üzerinde olacak.
Peki, kıdem tazminatında tavan ne anlama geliyor? Çalışanın maaşı, 19.982 liranın üzerinde olsa da işveren kıdem tazminatını hesaplarken 19.982 lira üzerinden hesaplayıp, ödeyecek. Örneğin, brüt maaşınız 25 bin lira ise, işveren devletin belirlediği tavan tutarı olan 19.982 lira üzerinden kıdemi hesaplayacak. Eğer bugünkü maaşınız 20 bin liranın altındaysa, temmuz ayında kıdem tazminatı tavanındaki artış sizi etkilemez; dolayısıyla emeklilik için temmuz ayını beklemenize gerek yok. Ancak brüt maaşı 20 bin liranın üzerinde olanlar, emeklilik için temmuz ayını bekleyebilir, çünkü tavan artacağından daha yüksek kıdem tazminatı alınacaktır.
Noyan Doğan/Hürriyet Gazetesi
