Anayasa Mahkemesi trafik sigortasında değer kaybı tazminatı, destekten yoksun kalma tazminatı ve süreklik sakatlık tazminatlarına ilişkin maddelerin Anayasa’ya aykırı olduğu gerekçesiyle iptaline karar verdi. Peki, hangi maddeler iptal edildi? İptal kararı sigorta şirketleri ve sigortalılar için ne anlama geliyor? Bundan sonra ne olacak?
SİGORTA GAZETESİ/ÖZEL HABER
Anayasa Mahkemesi, trafik sigortasının genel şartlarındaki bazı maddeleri iptal etti. 14 Şubat tarihli Resmi Gazetede yayınlanan Anayasa Mahkemesi kararına göre, Anayasa Mahkemesi trafik sigortasında değer kaybı tazminatı, destekten yoksun kalma tazminatı ve süreklik sakatlık tazminatlarına ilişkin maddelerin Anayasa’ya aykırı olduğu gerekçesiyle iptaline karar verdi.
Peki, süreç nasıl işledi? Milletvekilleri Engin Altay, Özgür Özel, Engin Koç; 19 Haziran 2021 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan İcra ve İflâs Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun bazı maddelerinin iptali istemi ile Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu. Bu maddeler arasında karayolları motorlu araçlar zorunlu mali sorumluluk sigortasında, yani trafik sigortasında değişiklik yapan maddeler de vardı. Bu değişiklikler de Karayolları Trafik Kanununun 90’ıncı ve 92’inci maddeleriydi.
Daha açık bir anlatımla o dönem trafik sigortasının şartlarında değişiklik yapılarak, bu değişiklikler de Karayolları Trafik Kanununda yer almıştı. Çünkü önceden trafik sigortası genel şartlarındaki değişikliklerin neredeyse tamamı yönetmelik şeklinde yapıldığından ve her seferinde de Anayasa Mahkemesi ‘kanunlarda yer almıyor’ diyerek, bu şartları iptal ettiğinden; trafik sigortasında yapılacak değişikliklerin kanun kapsamına alınması gerekmiş ve bu çerçevede de Karayolları Trafik Kanununda değişiklik yapılması ihtiyacı doğmuştu. Nitekim bu değişiklik yapıldı. İşte Karayolları Trafik Kanununda yer alan değişikliklerin Anayasa’ya aykırı olduğu gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi’ne müracaat edildi.
HANGİ MADDELERİN İPTALİ İSTENDİ?
İptali istenen maddeler hangileriydi?
- Değer kaybı tazminatı, aracın piyasa değeri, kullanılmışlık düzeyi, hasara uğrayan parçaları ile hasar tutarı dikkate alınarak hesaplanır…
- Destekten yoksun kalma tazminatı, ulusal doğum ve ölüm istatistikleri kullanılarak hazırlanan hayat tablosu ve zorunlu mali sorumluluk sigortası genel şartlarında yüzde 2’yi geçmemek üzere belirlenen iskonto oranı esas alınarak hayat anüiteleri ile genel kabul görmüş aktüerya kurallarına uygun olarak hesaplanır…
- Sürekli sakatlık tazminatı, ulusal doğum ve ölüm istatistikleri kullanılarak hazırlanan hayat tablosu, zorunlu mali sorumluluk sigortası genel şartlarında yüzde 2’yi geçmemek üzere belirlenen iskonto oranı ve sürekli sakatlık oranı esas alınarak hayat anüiteleri ile genel kabul görmüş aktüerya kurallarına uygun olarak hesaplanır…
- Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından belirlenir.
- Hasar sebebiyle trafikten çekme veya hurdaya çıkarılma işlemi görmüş araçların değer kaybı tazminatı talepleri karşılanmaz.
SAKATLIK, VEFAT, DEĞER KAYBI TAZMİNATI
Bu maddelerin tamamı da hem trafik sigortası açısından kritik öneme sahip hem de sigorta şirketlerinin yıllardır zarar etmesini engel olacak düzenlemelerdi. Bu düzenleme sonrası da SEDDK, 2021’in Aralık ayında, Karayolları Trafik Kanununda yer alan değişiklikler çerçevesinde Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarında Değişiklik Yapılmasına Dair Genel Şartları yayınlamıştı.
Aynı genel şartlarda, sakatlık tazminatı, destekten yoksun kalma tazminatı ve değer kaybı tazminatının nasıl, hangi formüllere göre hesaplanıp, sigortalılara ve hak sahiplerine ödeneceğine detaylı yer verdi. Her ne kadar değer kaybı tazminatı hesaplaması sigorta sektörünü pek memnun etmese de o tarihten bu yana da sigorta tazminat hesaplamaları bu şartlara göre yapılıyordu. Bu sayede sigorta şirketleri de kime, ne ödeyeceğini artık biliyorlardı. Yani, belirsizlik ortadan kalkmıştı.
BİRİ HARİÇ HANGİ MADDELER İPTAL EDİLDİ?
Anayasa Mahkemesi, biri hariç, diğer tüm maddeleri iptal etti. İptal edilenleri tekrar sıralayayım.
- Değer kaybı tazminatı, aracın; piyasa değeri, kullanılmışlık düzeyi, hasara uğrayan parçaları ile hasar tutarı dikkate alınarak hesaplanır…
- Destekten yoksun kalma tazminatı, ulusal doğum ve ölüm istatistikleri kullanılarak hazırlanan hayat tablosu ve zorunlu mali sorumluluk sigortası genel şartlarında yüzde 2’yi geçmemek üzere belirlenen iskonto oranı esas alınarak hayat anüiteleri ile genel kabul görmüş aktüerya kurallarına uygun olarak hesaplanır…
- Sürekli sakatlık tazminatı, ulusal doğum ve ölüm istatistikleri kullanılarak hazırlanan hayat tablosu, zorunlu mali sorumluluk sigortası genel şartlarında yüzde 2’yi geçmemek üzere belirlenen iskonto oranı ve sürekli sakatlık oranı esas alınarak hayat anüiteleri ile genel kabul görmüş aktüerya kurallarına uygun olarak hesaplanır…
- Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından belirlenir.
İşte, bu maddeler, Anayasa Mahkemesi tarafından, Anayasaya aykırılık gerekçesiyle iptal edildi. İptal edilmeyen madde hangisi? Hasar sebebiyle trafikten çekme veya hurdaya çıkarılma işlemi görmüş araçların değer kaybı tazminatı talepleri karşılanmayacağı maddesi.
Özetleyecek olursak; bu iptal kararı ile artık sigorta şirketlerinin değer kaybı, vefat, sakatlık tazminatlarını hesaplayacağı bir dayanakları olmayacak. Yüzde 2 iskonto oranı da uygulanmayacak.
BUNDAN SONRA NE OLACAK?
Peki, Anayasa Mahkemesi’nin iptali sonrası neler olacak, kısaca değinelim… Hatta madde madde değinelim.
- Vefat, sakatlık ve değer kaybı tazminatlarında yine belirsizlik hakim olacak.
- Sigorta şirketleri tazminatların ödenmesinde kendilerine göre bir hesap yapacak ve sigortalıya ya da yakınlarına belirledikleri rakamı ödeyecek. Sigortalı ya da yakınları bu tutarı beğenmeyecek ve mahkemelerin ya da Sigorta Tahkim Komisyonu’nun yolunu tutacak.
- Mahkemeler iskonto oranını sıfır olarak uygulayacak.
- Genel şartlarda değişiklik yapılmasının temel nedeni, aracılara gerek kalmadan, sigorta şirketlerinin belirlenen şartlara göre hesaplanan tutarları hak sahiplerine biran önce ödemeleriydi. Bu sayede sigortalılar veya hak sahipleri direk sigorta şirketlerine başvurup, tazminatlarını alabilecekti. İptalle bu durum ortadan kalktı. İptal kararı ile hasar veya tazminat aracılarına gün doğdu. Sigortalılar da tazminatlarını alabilmek için yıllarca mahkemeleri beklemek durumunda kalacak.
- Trafik sigortasından zarar eden sigorta şirketlerinin zarar rakamı daha da artacak.
- Tazminatlarda standart ortadan kalktığı için geçmişte olduğu gibi mahkemeler farklı farklı tazminat tutarlarına hükmedecek. Bu da sigortalılar ve hak sahipleri arasında eşitsizliğe neden olacak.
İptal kararının hem sigorta sektörü hem de sigortalılar üzerinde yaratacağı olumsuz etkilere yönelik maddeleri çoğaltmak mümkün. Açıkçası bu işten tek bir kesim faydalanacaktır; o da aracılar.
İşin ilginç yanı, dönemin SEDDK yönetimi, bu genel şartları yayınlarken, Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararlarını dikkate alarak, genel şartları belirledi ve yayınladı.