2022’de sadece sigortacılar değil toplumun tüm kesimleri iki önemli konuyu tartıştı. Birincisi BES’in beklenenin üzerinde ilgi çekmesi ve tasarrufların artması, ikincisi ise kasko ve trafik sigortalarındaki fiyat artışları. Öyle ki, fiyat artışları magazinin bile gündemine oturdu.
Rusya Ukrayna savaşı, enflasyondaki artış, kurdaki dalgalanma dünyada olduğu gibi Türk sigorta sektörünü de olumsuz etkiledi. 2022 değerlendirildiğinde sadece sigortacılar açısından değil toplumun hemen hemen tüm kesimleri iki önemli konuyu tartıştı. Birincisi, Bireysel Emeklilik Sistemi’ndeki (BES) beklenenin üzerindeki gelişme ve tasarruflardaki artış; ikincisi ise, kasko ve trafik sigortalarından oluşan oto sigortalarındaki fiyat artışları. Önce, BES dışındaki sigorta sektöründe 2022’ye damga vuran gelişmelerden kronolojik sırayla başlayalım.
Rusya Ukrayna savaşı nedeniyle bölge artık savaş bölgesi olduğu için sigortacılıkta da savaş şartları devreye girdi. Tüm sigortalarda savaş hali sigorta teminatı dışında tutulduğundan; mevcut sigortalı ticari, sınai dahil tüm varlıkların savaş nedeniyle uğrayacağı zarar sigortadan karşılanmamaya başladı. Bölge, savaş bölgesi olduğundan artık sigorta da yapılamadı. Aynı zamanda Karadeniz ve Azak Denizi’ndeki Rus ve Ukrayna karasularının yüksek riskli bölge ilan edilmesiyle ticaret durdu, dolaylı olarak sigorta teminatı olmadan ticaret yapılamadığından sigortalar da durmuş oldu.
SAVAŞIN ETKİSİ HİSSEDİLDİ
Bu noktada sigortacılık açısından hem dünyaya örnek olacak hem de deniz ticaretinin önünü açacak ilginç bir gelişme yaşandı. Sigorta olmadığından Rusya ve Ukrayna limanlarındaki ayçiçek yağı ve hububat yüklü gemilerin hareket edememesi nedeniyle Türkiye de dahil dünyada ciddi bir gıda sorunu yaşanmaya başlamıştı. Hazine ve Maliye Bakanlığı devreye girdi, alınan bir kararla Rusya ile Ukrayna arasındaki savaş nedeniyle yaşanan sigorta teminatı sorunlarının; 2022 sonuna kadar Türk Reasürans’ın yönetimindeki Özel Riskler Yönetim Merkezi (ÖRYM) kapsamında yönetilmesine karar verildi. İlk poliçeler ise Toprak Mahsulleri Ofisi tarafından ithal edilen ürünler için düzenlendi ve ÖRYM, savaş bölgesinde bekletilen, Toprak Mahsulleri Ofisi’ne ait ayçiçek yağı ve hububatı sigortaladı, böylece gemiler de Türkiye’ye geldi.
Hemen ardından imzalanan Tahıl Koridoru anlaşmasında da yine devreye ÖRYM girdi ve Türkiye’deki deniz taşımacılığı şirketlerinin tahıl koridoru kapsamında Ukrayna’dan çıkarak, Türk limanlarına ya da diğer ülke limanlarına giden gemilerinin tüm sigorta teminatlarını ÖRYM sağladı; böylece sigorta krizi aşıldı.
MAGAZİNE BİLE KONU OLDU
2022’de sigortada en çok konuşulan ve tartışılan konu ise trafik ve kasko sigortalarındaki fiyat artışları oldu. Öyle ki, aracına kasko yaptırmak isteyen ünlüler yüksek fiyatlarla karşılaşınca sigortada prim artışları bir anda magazin dünyasının bile gündemine ilk sıralardan girdi. Sigortacılar ise sene başından bu yana hem kaskoda hem de trafikte fiyatları artırmadıklarını, artışların araç değerlerinden kaynaklandığını kamuoyuna anlatmaya çalıştılar; halen de anlatmaya çalışıyorlar.
Peki, kim haklıydı; fiyat artışlarından şikayet eden tüketiciler mi, primleri artırmadıklarını söyleyen sigortacılar mı? Yüzde 80’lere yakın enflasyon, döviz kurundaki dalgalanmalar, asgari ücretteki yüzde 70’lik artış, yedek parça ve işçilik maliyetlerini artırdı. Dolayısıyla kaskoda hasar maliyetleri yüzde 100’lere yakın arttı. Bundan da önemlisi kaskoda fiyat tartışmasının ana nedeni araç bedellerindeki artış oldu.
Son iki yılda araç bedelleri yüzde 200’e yakın arttı. İki sene önce 100 bin liralık araç bugün 250 bin liralarda. Kimi araçlarda bedel artışı yüzde 300’lere yakın. Geçen sene piyasa değeri 200 bin lira olan bir araç bugün neredeyse 400-450 bin liralara satılıyor. Aynı şekilde geçen sene 350-400 bin lira olan biraz daha lüks araçların bugünkü değeri 900 bin liraya yaklaşıyor. Hal böyle olunca, kaskoda da fiyat yüzde 230’lara yakın arttı ve tüm kesimlerin şikayet konusu oldu.
EN ÇOK TRAFİK KONUŞULDU
Benzer bir durum trafik sigortasında da yaşandı. Kurdaki hareketlilik, enflasyon, özellikle de 2022’de asgari ücrette üst üste yapılan artışlar trafik sigortasından ödenen hem vefat, sakatlık gibi bedeni tazminatları hem de maddi tazminatları artırdı. Sonuçta, 2022 yılında trafik sigortasında yüzde 80 fiyat artışına gidilmesine rağmen şirketlerin zarar etmesi engellenemedi. Gelinen noktada sigorta şirketleri sadece 2022’nin dokuz aylık döneminde trafik sigortasında 8 milyar TL zarar açıkladı ve bu süreçte trafik sigortasında topladıkları her 100 liralık prime karşılık 168 lira hasar ödemek durumunda kaldı. Senen sonunda ise zararın 10 milyar TL’ye yaklaşması bekleniyor.
2022 BES’İN YILIYDI
2022, Bireysel Emeklilik Sistemi’nin (BES) yılıydı dersek sanırım yanılmış olmayız. Öyle ki, ‘yüksek enflasyon ortamında tasarruflar artmaz’ tezi bile yıkıldı denebilir. Tabi, bunda, devletin BES’e yönelik attığı adımlar etkili oldu. Devlet katkısının yüzde 25’ten yüzde 30’a çıkarılması, BES’e toplu para ödeyenlerin devlet katkısını aşan tutarları sonraki yıllara aktarma hakkı tanınması, otomatik katılımda 45 yaş sınırının kalkması, sistemdeki katılımcılara birikimlerinin bir kısmını acil ihtiyaçları için kullanabilme imkanı tanınması düzenlemeleri; BES’e olan ilgiyi 2022’de artırdı. Tüm bu destekler karşılık buldu ve 2022 yılında emeklilik şirketleri toplamda bir milyona yakın yeni katılımcıyı sisteme soktu. Son verilere göre de BES’de toplam katılımcı sayısı 14.6 milyona çıkarken, emeklilik fonlarının toplamı da 426 milyar TL oldu.
Noyan Doğan/Hürriyet Gazetesi
