Konutunu dönüştürecek olan vatandaşta, ‘müteahhit bitirip teslim eder mi, edemez mi, edemezse benim halim ne olur?’ gibi; haklı endişeler var. Bu endişeyi ortadan kaldırmak için de müteahhit ile vatandaş arasına güvence sağlayacak bir sistemin konması gerekiyor ki; o da, sigorta. Kentsel dönüşüm uzmanları da aynı görüşte; sigorta olmadan kentsel dönüşümün olamayacağını söylüyorlar.
2023’ün önemli gündem maddelerinden biri kentsel dönüşümdü; özellikle Kahramanmaraş depremi sonrası en çok konuşulan konuların başında geldi. Gerekli adımlar atıldı, yasal düzenlemeler yapıldı, hazırlıklar tamamlandı. Bu açıdan bakıldığında 2024’te de kentsel dönüşüm gündem olmaya devam edecek ve dönüşüm çalışmaları hızlanacak. Birkaç veriyi paylaşayım, sonrasında asıl bahsetmek istediğim konuya geleyim.
İstanbul’da kentsel dönüşüm kapsamında 1.5 milyon, Türkiye genelinde ise 5 milyon konutun değiştirilmesi gerekiyor. İstanbul’da, ilk etapta 350 bin konut dönüşecek ancak 600 bin konutun daha acil yenilenmesi gerekiyor. Bu dönüşümün bir kısmı kamu eliyle yapılacak ancak büyük bir kısmı da vatandaş, müteahhitlerle anlaşarak yapılacak. İşte, bu noktada bazı sorunlar var. Konutunu dönüştürecek olan vatandaşta, ‘müteahhit bitirip teslim eder mi, edemez mi, edemezse benim halim ne olur?’ gibi; haklı endişeler var. Çünkü bu konuda geçmişte yaşanmış kötü tecrübeler var. Bu endişeler yüzünden de vatandaş dönüşüme tereddütle yaklaşıyor. Öyle ki, binanın depreme dayanıksız olduğunu ve acil yenilenmesi gerektiğini biliyorlar ama bu endişe yüzünden tereddüt ediyor.
Bu endişeyi ortadan kaldırmak için de müteahhit ile vatandaş arasına güvence sağlayacak bir sistemin konması gerekiyor ki; o da, sigorta. Kentsel dönüşüm uzmanları da aynı görüşte; sigorta olmadan kentsel dönüşümün olamayacağını söylüyorlar. Bunun için sigorta sektörünün geliştirdiği ürün de var; bina tamamlama sigortası. Nitekim aybaşında Şişli Belediyesi ile Quick Sigorta işbirliğine giderek, ilk sigortalı kentsel dönüşüm projesi, Şişli’de başladı.
BİNA TAMAMLAMA SİGORTASI
Kentsel dönüşümde sigorta nasıl bir görev üstleniyor, kısaca özetleyeyim. Vatandaş dönüşüm için müteahhit ile anlaşmaya oturduğunda müteahhitten bina tamamlama sigortası yaptırmasını istiyor. Vatandaşın istemesine gerek kalmadan müteahhit de sigortayı yaptırıp, anlaşmaya ekleyebilir. Dönüşüm başlamadan, sigorta şirketi, sigortalayacağı inşaat şirketinin mali yapısını, tecrübelerini inceliyor. Riskli görür, projeyi bitiremeyeceğine karar verirse; sigortalamıyor ya da ek teminatlar istiyor. Riskli görmezse, bina tamamlama sigortasını yapıyor. İnşaat süresi içinde şirket, sigortacıya karşı yükümlülüklerini yerine getirmez, mali yapısını bozacak girişimler içinde bulunur ya da işi ucuza getirmek için farklı yolları tercih ederse; sigorta şirketi sözleşmeyi sona erdiriyor ve bunu da yetkili kurumlara bildiriyor.
BELEDİYELER İÇİN İYİ MODEL
İnşaat süresi içinde müteahhit iflas eder, konutları sahiplerine teslim edemezse; devreye sigorta şirketi giriyor, konut için o tarihe kadar ödenen tüm bedeli tüketiciye ödüyor ya da sigorta şirketi, inşaatın tamamlanmasını sağlayıp, tüketiciye konutunu teslim ediyor. Sistem bu kadar basit. Şunu da belirteyim, bina tamamlama sigortası, 2024 Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’na da girdi. Bu da şu anlama geliyor, bu yıl kentsel dönüşümün büyük bir kısmı sigorta kapsamında yapılacak. Özellikle de belediyelerin yürüteceği mahalle bazlı kentsel dönüşüm için bina tamamlama sigortası iyi bir model.
DÜZENLEME BEKLENİYOR
Ancak bina tamamlama sigortasında ufak bir sorun var. İnşaatlarda, kentsel dönüşümde uygulanıyor ancak tabana yayılması için sigortanın genel şartlarında bazı değişikliklere ihtiyaç var. İki üç yıldan fazladır da mevzuat değişikliğinin yapılması bekleniyor. Değişikliği yapacak olan da Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK). Bildiğim kadarıyla yapılacak değişiklikler hazır, sadece yayınlanması bekleniyor. Diyeceğim o ki, hem 2024 yılı Cumhurbaşkanlığı Programı’nda konuya yer verilmişken, hem kentsel dönüşüm hızlanacakken hem de belediyeler aracılığı ile sigortalı dönüşüm başlamışken bu değişikliklerin de biran önce yayınlanması gerekiyor. Gerekiyor ki, vatandaş da güvenli şekilde binasını dönüştürebilsin.
Noyan Doğan/Hürriyet Gazetesi
