Bütçede, 2025’te sosyal güvenlikte yapılacaklar 25 madde halinde tek tek sıralanıyor. İstihdamda kayıt dışılığı azaltmaya, SGK’nın prim gelirlerini artırmaya odaklanılacağı görülüyor. Yine görünen o ki, SGK, denetimlerin yapılacağı sektörleri, hatta işyerlerini de bir bir tespit etmiş. Gelecek yıl SGK denetçileri, tespit ettikleri 168 bin işyerinin kapısını çalacak.
Geçen, ‘İşte sosyal güvenliğin 2025 bütçesi’ yazımda, 2025 yılı bütçesinde sosyal güvenlik sistemine ne kadar pay ayrıldığı, bu payın nerelerde kullanılacağı, 65 yaş aylıkları, evde bakım ve engelli destekleri için ne kadar ödeme yapılacağını yazmıştım. Yine yazımda, 2025 Bütçe Gerekçesinde sosyal güvenlik alanında yapılacaklara gelecek yazımda değineceğimi belirtmiştim.
Bütçede, 2025’te sosyal güvenlikte yapılacaklar 25 madde halinde tek tek sıralanıyor. Dikkat çekici olanları sizlerle de paylaşayım. Geneline bakıldığında; istihdamda kayıt dışılığı azaltmaya, SGK’nın prim gelirlerini artırmaya odaklanılacağı görülüyor. Yine görünen o ki, SGK, denetimlerin yapılacağı sektörleri, hatta işyerlerini de bir bir tespit etmiş. Sosyal güvenlikte neler yapılacağını madde madde sıralayayım.
İÇLERİNDE ÖZEL EĞİTİM KURUMLARI DA VAR
SGK tarafından belirlenecek kayıt dışı istihdamın yoğun olduğu sektörlerde faaliyet gösteren toplam 130 bin iş yerine yönelik tarama şeklinde yaygın denetimler gerçekleştirilecek.
Son dönemlerde kayıt dışı çalışmanın yaygın olduğu yabancı uyruklulara ait işyerleri ile bu kişilerin yoğunlukta çalıştığı sektör ve iş yerleri belirlenerek toplam 13 bin iş yerine yönelik denetimler yapılacak.
Gelir İdaresi Başkanlığı matrah bilgileri ile SGK kayıtları karşılaştırılarak riskli olduğu belirlenen toplam 18 bin 763 iş yerinde denetim yapılacak.
Yapılan analizler sonucunda riskli olduğu belirlenen ve özel eğitim kurumları olarak faaliyet gösteren bin 500 işyerine yönelik denetim gerçekleştirilecek.
EYT’Lİ ÇALIŞTIRANLARA DENETİM
2023 yılından itibaren yaşlılık aylığı alıp aynı iş yerinde çalışmaya devam ettiği düşünülen kişilere ve bunların çalıştığı iş yerlerine yönelik olarak 2 bin 120 denetim gerçekleştirilecek. 2023 yılından itibaren yaşlılık aylığı alıp aynı iş yerinde çalışmaya devam eden ancak yaşlılık aylığı bağlanmadan önceki dönemlere kıyasla primleri düşük bildirilen sigortalıların iş yerlerine yönelik olarak bin 56 denetim gerçekleştirilecek.
Bu noktada yorumda bulunayım. 2023 yılının seçilmesi ilginç, çünkü EYT düzenlemesi 2023’ün Mart ayında başladı ve o tarihten bu yana da EYT’den emekli olanların büyük bir çoğunluğu aynı işyerinde çalışmaya devam ediyor. Anlaşılan o ki, SGK, emekli olup çalışmaya devam edenlerde hem kayıt dışı hem de bu kişilerin düşük primlerle çalıştırıldığını tespit etmiş ki, denetimler yapacak.
Yapılan analizler neticesinde 2023 yılı baz alınarak kalifiye meslek mensubu sigortalıların ücretlerini eksik bildirdiği tespit edilen ve bilgilendirici mektup gönderilen toplam 2 bin 505 iş yerinden, eksik ücret bildirimi konusunda tutumu ve risk durumu değişmeyen toplam bin 561 iş yerinde denetimler gerçekleştirilecek.
Özel sektörde çalışan sigortalıların prime esas kazancının bir önceki aya göre yüzde 20 ve üzerinde azalan sigortalılara eksik prim yatırıldığına yönelik bilgilendirme yapılacak.
Buraya kadar sıraladıklarım kayıt dışı istihdamı engellemeye yönelik 2025’te yapılacaklar. Daha açık bir anlatımla, gelecek yıl SGK denetçileri, tespit ettikleri 168 bin işyerinin kapısını çalacak.
ALMANYA’DAN AYLIK ALANLARA DÜZENLEME
Bir da 2025 Bütçe Gerekçesinde sosyal güvenlik alanında diğer yapılacaklar da var. Onlardan önemli olanları da paylaşayım. Bunların başında işçi statüsünde (4/1A) olup da ay içerisinde 30 günden az çalışması bulunan sigortalıların ay içerisinde eksik kalan günlerinin tamamlanmasına yönelik düzenleme yer alıyor. Bir diğeri ise fazla ve yersiz ödeme yapılmasını engellemek için gelir ve aylık alanlardan 100 yaş üstü olanların, aylık alma şartlarının devam edip etmediği tespit edilecek.
Açıkçası, 100 yaşının üzerinde kaç kişi var diye merak ettim. Yaşlı nüfusuna yönelik yapılan son istatiğe göre 6 bin 609 kişi 100 yaşın üzerinde. 2025 yılında bu kişilerin emekli maaşı ya da 65 yaş aylığı almalarına yönelik hakları olup olmadığının tespiti yapılacak. Yapılacak önemli bir düzenleme de, Almanya’dan aylık alıp Türkiye’de ikamet eden yaklaşık 100 bin kişi için yaşam belgesi uygulamasına 2025’te son verilecek. Buna göre, Almanya’dan emekli aylığı alan kişilerin yılda bir kez ibraz etmeleri gereken yaşam belgesi 2025 yılında artık istenmeyecek.
Noyan Doğan/Hürriyet Gazetesi
