TSB, BES’te sıkça sorulan soruları cevapladı

Türkiye Sigorta Birliği (TSB), bireysel emeklilik sistemi ve otomatik katılım sistemi hakkında sıkça sorulan soruları cevapları ile birlikte toplayarak, kendi internet sitesinde yayınladı. Bireysel Emeklilik Sistemi & Otomatik Katılım Sistemi Sıkça Sorulan Sorular başlığı altındaki çalışmada, her iki sistemde bugüne kadar merak edilen tüm sorulara açıklık getirildi. İşte, TSB tarafından hazırlanan sorular ve cevapları…

Bireysel emeklilik sistemi nedir?

Bireysel Emeklilik Sistemi, kamu sosyal güvenlik sisteminin tamamlayıcısı olarak, bireylerin emekliliğe yönelik tasarruflarının yatırıma yönlendirilmesi ile emeklilik döneminde ek bir gelir sağlanarak refah düzeylerinin yükseltilmesi için oluşturulmuş bir sistemdir. Ekonomiye uzun vadeli kaynak yaratarak istihdamın artırılması ve ekonomik kalkınmaya katkıda bulunulmasını teminen, gönüllü katılıma dayalı ve belirlenmiş katkı esasına göre oluşturulan sistemdir.

Kimler Bireysel Emeklilik Sistemi’ne katılabilir? Sisteme katılmak için yaş sınırı var mıdır, sisteme dahil olmak için bir yerde çalışmam gerekiyor mu?

Bireysel emeklilik sistemine katılımda yaş sınırlaması yoktur. Çalışanlar, ev hanımları ve öğrenciler de katılabilir. Son düzenlemeler ile 18 yaş altı da sisteme dahil edilmiştir.

Bireysel Emeklilik Sistemi’nin faydaları nelerdir?

Bireysel Emeklilik Sistemi, katılımcılarına emeklilik döneminde ek bir gelir sağlayarak refah seviyesini arttırmak amacıyla oluşturulmuş bir sistemdir. En büyük faydası dünyada benzeri olmayan %30 devlet katkısıdır. Emeklilik halinde toplu para veya maaş olarak düzenli ödeme yapılabilmektedir. Katılımcının birikimi, şeffaf ve güvenilirliğin teminatı olarak TAKASBANK’da saklanan fonlar ile yatırıma yönlendirilmektedir.

Nasıl BES sözleşmesi yaptırabilirim?

BES sözleşmesini BES aracıları tarafından gerçekleştirilmekte olup ayrıca emeklilik şirketlerinin dijital kanalları ile de sisteme dahil olabilirsiniz.

Bireysel Emeklilik Sistemi’nden nasıl emekli olabilirim, emeklilik hakkını elde edince birikimlerimi nasıl alacağım, maaş olarak mı, toplu ödeme şeklinde mi?

Katılımcı, sisteme giriş tarihinden itibaren en az 10 yıl sistemde bulunmak koşulu ile 56 yaşını tamamladıktan sonra emekli olmaya hak kazanır. Emekliliğe hak kazanan katılımcı, bireysel emeklilik hesabındaki birikimlerinin bir program dahilinde ödenmesini, tamamının defaten ödenmesini ya da yapacağı yıllık gelir sigortası sözleşmesi çerçevesinde kendisine maaş bağlanmasını talep edebilir.

Emeklilik şirketlerinin bilgilerine nereden ulaşabilirim?

Üyemiz emeklilik şirketlerinin bilgilerine https://www.tsb.org.tr/tr/uye-sirketler adresinden ulaşabilirsiniz.

Bireysel Emeklilik Sistemi’ne dahil oldum. Bireysel emeklilik sistemindeki ödemelerim ve haklarımla ilgili bilgiye nereden ulaşabilirim?

Emeklilik şirketinizin internet sitesi üzerinden bireysel emeklilik hesabınıza ait günlük bilgilere erişebilirsiniz. Ayrıca, e-devlet uygulaması ile tüm sözleşmelerinize ait bilgilere ulaşabilirsiniz ve bireysel emeklilik hesaplarınız TAKASBANK nezdinde tutulduğundan, bu hesaplardan da günlük olarak fon paylarınızı takip edebilirsiniz.

Bireysel emeklilik sisteminde en az ödeme tutarı ne kadardır?

Planlarda tanımlı asgari tutarlardan ödeme yapabilirsiniz. Katkı payı ödemeleriniz için üst sınırı bulunmamaktadır.

Emeklilik sözleşmemi farklı bir şirkete aktarabilir miyim?

Sözleşmenizin ilk yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en az iki yıl geçtikten sonra başka bir emeklilik şirketine aktarabilirsiniz. Sonraki dönemlerde ise aktarım için 1 yıl beklemeniz gerekmektedir.

Tüm ailem için BES sözleşmesi başlatabilir miyim?

Tüm aile fertleriniz için bireysel emeklilik sözleşmesi başlatabilirsiniz. Her bir sözleşme için ayrı ayrı devlet katkısından faydalanabilirsiniz.

18 yaşından küçük yeğenim adına BES sözleşmesi yaptırabilir miyim?

Yapılan son düzenlemeler ile 18 yaşından küçükler adına bireysel emeklilik sözleşmesi başlatılabilmektedir. Anne babasının izni olması koşuluyla herkes çocuklar için BES sözleşmesi yaptırabilir.

18 yaşından küçük çocuklar ne zaman emekli olur?

4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu’nda 18 yaş altı çocuklar için emeklilik koşulları değişmemiş olup genel uygulamaya tabidir.

18 yaşından küçükler için başlatılmış olan bireysel emeklilik sözleşmeleri için devlet katkısı ödenir mi?

4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu uyarınca hakkediş süre ve oranlarına bağlı olarak 18 yaş altı çocuklar da diğer katılımcılar gibi devlet katkısından faydalanabilirler.

Yabancı para cinsinden bireysel emeklilik sözleşmesi açılabilir mi?

Türkiye’de ikametgahı bulunmayan T.C. vatandaşı ve mavi kartlılar yabancı para cinsinden katkı payı ödeyerek bireysel emeklilik sözleşmesi başlatabilirler.

Bireysel emeklilik sisteminden istediğim zaman ayrılabilir miyim?

Sistem gönüllük esasına dayanmakta olup sisteme girişler ve sistemden çıkışlar ihtiyaridir.

Ekonomik durumum kötüleşti bireysel emeklilik sözleşmemde ödemelerimi durdurabilir miyim?

Bireysel emeklilik sözleşmenizde emeklilik şirketinize bildirimde bulunarak istediğiniz zaman katkı payı ödemelerinize ara verebilirsiniz.

Bireysel emeklilik sözleşmemden dilediğim zaman cayabilir miyim?

Bireysel emeklilik sözleşmenizin ilgili belgelerinin imzalanması veya onaylanmasını müteakip 2 ay içerisinde cayabilirsiniz.

Bireysel emeklilik sisteminde yatırdığım tutarlardan kesinti yapılır mı?

Bireysel Emeklilik Sistemi’nde giriş aidatı, yönetim gider kesintisi, ara verme kesintisi ve fon işletim gider kesintisi bulunmaktadır.

Aylık 500 TL ödeyerek sisteme 35 yaşında dahil olursam, emeklilikte ne kadar param olur?

35 yaşında bir katılımcı, aylık 500 TL katkı payı öderse; yıllık %0 katkı payı artışı, %0 yönetim gideri kesintisi, yıllık %1 fon işletim gideri kesintisi ve yıllık %3 reel getiri ile 56 yaşında emekliliğe hak kazandığında 241.630 TL muhtemel birikime ulaşacaktır; emekli olarak sistemden ayrılması durumunda eline geçecek muhtemel tutar 238.129 TL olacaktır. Bu katılımcı emekliliğe hak kazandığında devlet katkısının muhtemel birikim tutarına etkisi 55.445 TL olacaktır. Muhtemel birikim tutarınızı öğrenmek için https://emeklilik.egm.org.tr/mba-birikim adresinden giriş yaparak hesaplayabilirsiniz

Katkı paylarım nerede yatırıma yönlendiriliyor?

Tercihiniz doğrultusunda, emeklilik şirketleri tarafından kurulan ve profesyonel fon yönetim şirketleri tarafından yönetilen emeklilik yatırım fonlarında yatırıma yönlendirilir.

Fon dağılımımı istediğim zaman değiştirebilir miyim?

Tercihleriniz doğrultusunda emeklilik şirketinizin açmış olduğu kişisel sayfanız veya mobil uygulamadan bu değişikliği bir yılda 12 defa değişiklik yapabilirsiniz.

Bireysel emeklilik sisteminde devlet katkısı nedir?

Devlet Katkısı, bireysel emeklilik sözleşmenize ödediğiniz katkı paylarının %30’u oranında devlet tarafından ödenen tutardır. 22 Ocak 2022 tarihinden önce intikal eden katkı paylarına devlet tarafından ödenen devlet katkısı oranı %25’tir.

Devlet katkısından faydalanırken üst sınırı var mıdır?

Bir takvim yılı içinde ödenen toplam devlet katkısı, ilgili yıl için belirlenen yıllık toplam brüt asgari ücret tutarının %30’unu aşamamaktadır. Her yıl için geçerli asgari brüt ücretin değişmesi ile bu tutar da değişmektedir.

Devlet katkısını ne zaman hak ederim?

1. a) En az 3 yıl sistemde kalanlar Devlet katkısı hesabındaki tutarın %15’ine,
2. b) En az 6 yıl sistemde kalanlar Devlet katkısı hesabındaki tutarın %35’ine,
3. c) En az 10 yıl sistemde kalanlar Devlet katkısı hesabındaki tutarın %60’ına, hak kazanır.

Bu sürelerin hesabında emeklilik sözleşmesi esas alınır. Bireysel emeklilik sisteminden emeklilik hakkı kazananlar ile bu sistemden vefat veya malûliyet nedeniyle ayrılanlar Devlet katkısı hesabındaki tutarın tamamına hak kazanır. Devlet katkısı hesabındaki tutarlardan hak kazanılan tutarlar sistemden ayrılma veya emeklilik durumunda katılımcıya ödenir.

Bireysel emeklilik sisteminde 5. yılımı tamamladım sistemden çıkmak istediğimde devlet katkısından ne kadar faydalanabilirim?

Sistemden 5. yılınızda çıkmanız halinde devlet katkınızın %35’ine hak kazanırsınız. Ancak devlet katkısı fonlarının getirileri üzerinden stopaj kesintisi yapılmaktadır.

Devlet katkısı kimlere ödenmektedir?

Bireysel Emeklilik Sözleşmesi’ne katkı payı ödeyen T.C. vatandaşları ile Mavi Kart sahiplerine ait sözleşmeler için hakediş koşullarına göre devlet katkısı ödenir.

Devlet katkısını nasıl takip edebilirim?

Emeklilik şirketinizin internet sitesi üzerinden bireysel emeklilik hesabınıza ait günlük bilgilere erişebilirsiniz. Ayrıca, e-devlet uygulaması ile tüm sözleşmelerinize ait bilgilere ulaşabilirsiniz.

Otomatik katılım uygulaması kimleri kapsıyor?

Türk vatandaşı veya mavi kartlı olup, 45 yaşının altındaki tüm 4a ve 4c kapsamındaki çalışanlar ve çalışmaya yeni başlayacaklar uygulamaya dahildir. Ayrıca, 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesi kapsamındaki sandık çalışanlarının da sisteme dahil edilmesi ön görülmektedir. 45 yaş üstü çalışanlar talep etmeleri halinde otomatik katılıma dahil olabilirler.

Türkiye ile sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan ülkelerde çalışanlar (5510/5 g kapsamındaki sigortalılar) sisteme dahil edilecek midir?

Türkiye ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri, otomatik katılım sistemi kapsamında değildir.

Çalışanlar ne kadar katkı payı öder?

Katkı payı, prime esas kazanç ya da emeklilik keseneğine esas aylık üzerinden hesaplanır. İlgili tutarın %3’üne karşılık gelen tutar her ay katkı payı olarak ödenir. Örneğin 3.577,50 TL alan asgari ücretli çalışanların ödeyeceği katkı payı tutarı aylık 107 TL olacaktır.

Otomatik katılım sisteminde emeklilik şirketleri tarafından giriş aidatı ya da yönetim gider kesintisi alınır mı?

Otomatik katılım sözleşmelerinde fon işletim gider kesintisi dışında herhangi bir kesinti yapılmaz.

Bireysel emeklilik sisteminde sözleşmesi bulunan çalışanlar adına da otomatik katılım sözleşmesi düzenlenmesi gerekir mi?

Halihazırda bireysel emeklilik sözleşmesi bulunan çalışanlar için de otomatik katılım sözleşmesi düzenlenmesi gerekir.

İşverenin otomatik katılım kapsamındaki yükümlülükleri nelerdir?

1. Emeklilik şirketinin seçimi: Her işveren, çalışanları adına, bir emeklilik şirketi ile sözleşme yapmakla yükümlüdür.
2. Fonların seçimi: İşveren, sisteme giriş esnasında çalışandan faizli/faizsiz fon tercihini alır, tercihte bulunmayan çalışanları için söz konusu tercihi yapar.
3. Katkı payının ödenmesi: İşveren, katkı payını çalışanın ücretinden kesip emeklilik şirketine aktarmakla yükümlüdür. Maaş ödemelerini Maliye Bakanlığınca işletilen Kamu Harcama ve Muhasebe Bilişim Sistemi’ni kullanarak yapan kamu kurumları aynı sistemi kullanarak katkı payı ödemelerini gerçekleştirir.
4. Devir imkânı: İşveren operasyonel gereklilikleri dikkate alarak, şirket seçimi ve katkı payının kesilmesi hariç diğer yükümlülüklerini emeklilik şirketine bırakabilir.

İşyerlerinin hangi tarihe kadar otomatik katılıma dahil olmaları gerekiyor?

Mevcut düzenlemeler çerçevesinde, beş kişinin altında çalışana sahip işverenler, bu aşamada sistem kapsamına dahil edilmemiştir.

Kamu veya özel sektör işverenlerinin emeklilik şirketi tercihi yine kamu veya özel emeklilik şirketleri arasından mı olmalıdır? Sistemde hangi şirketler yer almaktadır?

Herhangi bir işveren sistemde faaliyet gösteren kamu veya özel fark etmeksizin herhangi bir emeklilik şirketi ile anlaşabilir. Şirketlerin listesi aşağıda yer almakta olup, detaylı bilgi için www.tsb.org.tr adresi ziyaret edilebilir:

Aegon Emeklilik ve Hayat, AgeSA Hayat ve Emeklilik, Allianz Hayat ve Emeklilik, Allianz Yaşam ve Emeklilik, Anadolu Hayat Emeklilik, Axa Hayat ve Emeklilik, Bereket Emeklilik ve Hayat, BNP Paribas Cardif Emeklilik, Cigna Sağlık Hayat ve Emeklilik, Fiba Emeklilik ve Hayat, Garanti Emeklilik ve Hayat, Katılım Emeklilik ve Hayat, Metlife Emeklilik ve Hayat, NN Hayat ve Emeklilik, Türkiye Hayat ve Emeklilik.

Birden fazla işverenle çalışanlar için birden fazla otomatik katılım sözleşmesi başlatılabilir mi?

Çalışanın birden fazla işverenle çalışması durumunda, her bir işveren çalışanı için otomatik katılım sözleşmesi açmakla yükümlüdür.

Birden fazla işverenle çalışanların sisteme katılımı nasıl olacaktır?

Çalışanın her bir işvereni nezdinde ayrı ayrı işverenin emeklilik planına dahil edilecektir.

Çalışanın maaşı üzerinde haciz/nafaka gibi yasal kesintiler varsa (maaşın %25’i düzeyinde) katkı payı ödemesi için maaşından kesinti yapılabilir mi?

Çalışanın prime esas kazancı ya da emeklilik keseneğine esas aylığı etkilenmediği sürece ödenecek katkı payı tutarı değişmez ve otomatik katılım sözleşmesi kapsamında kesinti yapılır.

Çalışanın şirketinde oluşabilecek haciz ve iflas durumlarında çalışan katkı payları korunur mu?

Çalışan katkı payı, işverenin taraf olduğu İcra ve İflas Kanunu kapsamındaki haciz ve iflas yoluyla takip bakımından işçi alacağı niteliğinde, imtiyazlı bir alacak olarak nitelendirilir. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı işverenleri bu konuda denetler ve yükümlülüklere uymayan işverenler hakkında idari para cezası uygulanacaktır.

Otomatik Katılım Sistemi’nden nasıl ayrılabilirim?

İşveren tarafından otomatik olarak sisteme dahil edildikten sonra çalışan 2 ay içinde cayma hakkını kullanarak sisteminden ayrılabilir. İki ay sonunda çıkmak isteyen çalışan ayrılma hakkını kullanarak sistemden çıkış yapabilir.

Çalışanın işyeri değişikliği durumunda otomatik katılım kapsamında düzenlenen sözleşmesi ne olur?

Çalışan, iş yeri değişikliği durumunda dilerse Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca belirlenen tutarda katkı payı ödemeye devam edebilir ya da yeni iş yerinde otomatik katılım kapsamında bir emeklilik planı varsa, birikiminin ve sistemde kazandığı emekliliğe esas sürenin yeni iş yerindeki emeklilik planına aktarılmasını talep edebilir. Çalışanın herhangi bir talepte bulunmaması durumunda ilgili sözleşme askıya alınır.

Çalışan işsiz kaldığında otomatik katılım kapsamındaki sözleşmesi devam edebilir mi?

Çalışan talep ettiği takdirde katkı payı ödeyerek sözleşmesine devam edebilir.

Çalışan işten ayrılması durumunda bildirimleri kime yapar? Ödemeye devam etmesi mümkün müdür?

Çalışan işten ayrılması durumunda tüm işlemlerini, emeklilik şirketi ile gerçekleştirmelidir. Çalışan isterse katkı payı ödemeye devam edebilir veya hesabını sonlandırabilir.

Bir gün çalışıp işten ayrılan ve bu sebeple hizmet akdine ilişkin işlemi tamamlandığında çoktan işten ayrılmış çalışanlar sisteme dâhil edilecek midir?

Prime esas kazanç/emeklilik keseneğine esas aylık (matrah) tutarı oluşan çalışanlar gün sayısına bakılmaksızın sisteme dahil edilir.

İşveren yeni bir çalışan istihdam ettiğinde; söz konusu çalışan; (i) önceden sisteme girmiş ve ayrılmışsa, (ii) önceden sisteme girmiş ve devam ediyorsa, (iii) daha önce sistemle hiç tanışmamış ise sisteme dahil edilmesi nasıl olacaktır?

(i) Önceden sisteme girmiş ve ayrılmış çalışanlar, yeni işvereni tarafından (işveren otomatik katılım sistemi kapsamında ise) yeniden sisteme dahil edilir.

(ii) Önceden sisteme girmiş ve sözleşmesi devam eden çalışanın yeni işvereni otomatik katılım sistemi kapsamında ise, çalışan yeni işyerinde sunulan emeklilik planına geçiş yapar. Yeni işvereni otomatik katılım sistemi kapsamında değilse, işveren kapsama alınana kadar çalışan dilerse iş yeri değişikliğini izleyen ay sonuna kadar hesabının bulunduğu emeklilik şirketine bildirim yaparak eski planına dışarıdan katkı payı ödeme yapmaya devam edebilir ve yeni işveren otomatik katılım sistemi kapsamına dahil olduğunda sunulacak olan işyeri bazlı emeklilik planına dahil olur.

(iii) Daha önce sisteme hiç dahil edilmemiş çalışanlar, işvereni tarafından (işveren otomatik katılım sistemi kapsamında ise) sisteme dahil edilir.

Çalışanlar, sisteme giriş esnasında herhangi bir fon tercihinde bulunmazsa katkı payları hangi fonlarda yatırıma yönlendirilir? Fon dağılım değişikliği yapılmasının bir sınırı var mıdır?

Çalışanların birikimleri tercihe göre “faiz içeren” veya “faiz içermeyen” başlangıç fonunda yatırıma yönlendirilir. Cayma süresini dolduran ve herhangi bir fon tercihinde bulunmayan çalışanların birikimleri, takip eden 10 ay boyunca (cayma süresi ile birlikte toplam 1 yıl) başlangıç fonunda değerlendirilmeye devam eder.

1 yılını dolduran ve herhangi bir fon tercihinde bulunmayan çalışanların birikimleri ise başlangıçta “faiz içeren” veya “faiz içermeyen” fon tercihlerine göre standart fonda yatırıma yönlendirilir. Çalışanlar yılda 12 defa fon dağılım değişikliği yapabilir.

Şirketler topluluğu veya holding niteliğinde olan yapılarda şirketler topluluğunun tek bir çatı altında değerlendirilmesi söz konusu olacak mıdır?

Her bir şirket, ayrı bir tüzel kişilik olarak kendi çalışan sayısına göre sisteme dahil olacaktır.

Aynı yönetim kurulu ile yönetilen iki şirket kapsama birlikte mi alınacak?

Türk Ticaret Kanunu hükümlerine tabi bir sermaye şirketi, özel hukuk tüzel kişisi kategorisinde işveren olarak kabul edilmiştir. Dolayısıyla aynı yönetim kurulu tarafından yönetilip yönetilmediğine bakılmaksızın her bir sermaye şirketi ayrı birer işveren olarak değerlendirilir.

Bireysel emeklilik sistemine tek seferde toplu ödeme yaparsam devlet katkısından ne ölçüde yararlanabilirim?

4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu’nun Ek 1. maddesinde düzenleme yapılarak, Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK) tarafından belirlenecek esaslar çerçevesinde toplu katkı payı ödemelerine yıllara sâri Devlet katkısı verilmesine imkân sunulmuştur.

45 yaşın üzerindeyim fakat otomatik katılım sistemine dahil olmak istiyorum bu mümkün müdür?

4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu’nun Ek 2. maddesinde düzenleme yapılarak, talepleri halinde kırk beş yaş üstü çalışanların da otomatik katılım sistemine dahil edilmesine imkân sunulmuştur.

45 yaş altındayım otomatik katılımdan ayrıldım ama tekrar sisteme girebilir miyim?

Tekrar sisteme dahil olma talebinizi öncelikle işvereninize iletmeniz gerekmektedir. İşvereniniz tarafından gerekli işlemleriniz tamamlandıktan sonra emeklilik şirketiniz sizi tekrar sisteme dahil edecektir.

Sistemden tamamen çıkmadan BES’te bulunan birikimimin bir kısmını alabilir miyim?

4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu’nda düzenleme yapılarak, Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK) tarafından belirlenecek esaslar çerçevesinde birikim tutarının %50’sinin kısmi çekiş yapılmasına ve kısmen yapılan ödeme tutarının %25’i kadar Devlet katkısı hesabındaki tutardan da ödeme yapılabilmesine olanak sağlanmıştır.

Bireysel emeklilik sözleşmem ile bankadan daha uygun koşullarda kredi kullanabilir miyim?

4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu’nun da düzenleme yapılarak Türk Borçlar Kanunu’nun ilgili hükümlerine göre bireysel emeklilik sözleşmelerinin temlik edilmesine imkân sunulmuştur.