Acentelerin pazardaki ağırlığı azalıyor mu?

10 yılda, toplam üretimde acentelerin payı yüzde 23’e yakın düşerek, yüzde 60’lardan, yüzde 48’lere gerilemiş. Pazardaki payları bu hızla azalmaya devam ederse, 10 yıl sonra acentelerin üretimdeki payları yüzde 25’lere kadar gerileyecek ki, bu da, acentelik gibi köklü, on binlerce kişiye istihdam yaratan ve hem istihdam hem de ekonomi için önemli olan bir meslek kolu için hiç de parlak bir durum değil.

Geçenlerde bir acente dostumla sohbet ediyoruz… Ara sıra karşılıklı istişare ettiğimiz, görüşlerine değer verdiğim bir dostum… Şundan bundan konuştuktan sonra, ‘acentelerin sektördeki payının nerelere geldiğinden haberin var mı?’ diye sordu. Konu hakkında taze bilgim olmadığından, ‘dikkat etmedim ama herhalde yüzde 70’lerde, falandır’ diye cevap verdim. ‘Sen bir bak, incele, sonra konuşalım, hatta konuya bir şekilde de gündeme getirip, iki satır yazarsan iyi olur’ dedi. Bu konuşmayı yapalı nereden bakarsanız 20-25 gün oldu. Ancak fırsat buldum.

Türkiye Sigorta Birliği’nin açıkladığı 2020 verilerine baktım. Sonra da yine TSB’nin son 10 yıllık verilerini inceledim. Gerçekten de durum, acente dostumun söylediği gibi pek de parlak değil. Meğer yüzde 70’ler diyerek, ben çok eskilerde kalmışım; 10 yıl öncesinde.

10 Yılda Nereden Nereye Geldiler?

2020 yılında toplam sigorta pazarında acentelerin payı yüzde 48,9 olmuş. Yani, toplam sigorta prim üretiminin yüzde 48,9’unu acenteler yapmış. Bu da, üretimin yarısının acenteler üzerinden geldiğini gösteriyor. İyi bir oran mı? Belki iyi ama 10 yıl öncesi ile mukayese edildiğinde iyi olduğu söylenemez. Tabi bu oran toplam prim üretimi içinde acentelerin payları; hayat dışı sigorta prim üretiminden aldıkları pay yüzde 57,3. Hayat sigortası prim üretiminden aldıkları pay ise yüzde 9’larda ki, bu da çok normal; çünkü bizde hayat sigortası pazarının neredeyse tamamı bankaların verdikleri kredilerle bağlantılı yapılan hayat sigortaları. Dolayısıyla bu alanda acentelerin etkin olması pek de beklenemez. Ama yine de baktığımda, 10 yıl öncesinde acentelerin hayat sigortası üretimindeki payı yüzde 18’lerdeymiş.

Acentelerin 5 yıl ve 10 öncesindeki payları neymiş diye de baktım… 2015 yılında toplam prim üretiminin yüzde 59’unu gerçekleştirmişler. Hayat dışı branşlardaki üretimin de yüzde 66’sı acenteler aitmiş. Bir de 10 yıl öncesine, yani 2010 yılına baktım. O yıl da toplam prim üretimi içinde acentelerin payı yüzde 60,14, hayat dışı sigortalarda acentelerin payı da yüzde 69,8 olmuş.

Son 10 Yılda Satış Kanallarının Prim Üretimindeki Payı (%)
Merkez Acente Banka Broker
2010
Hayat Dışı 7,47 69,8 13,37 10,8
Hayat 11,65 18 69,54 0,81
Toplam 11,66 60,14 21,98 9,23
2015
Hayat Dışı 5,75 66,1 14,3 12,3
Hayat 9,5 7,5 79,9 3,1
Toplam 6,2 59 22,3 11,2
2018
Hayat Dışı 7,3 61,5 14,4 12,8
Hayat 8,2 9,1 77,6 5,1
Toplam 7,4 54,8 22,4 11,8
2019
Hayat Dışı 6,8 60,2 15,2 13,8
Hayat 5,9 9 83,4 1,7
Toplam 6,7 51,8 26,4 11,8
2020
Hayat Dışı 8,5 57,3 14,7 14,3
Hayat 6 9,3 84 0,5
Toplam 8,1 48,9 26,8 11,9

 

Payları Kademe Kademe Azalıyor

Bu da şunu gösteriyor ki, acentelerin, prim üretimindeki payları seneler itibariyle kademe kademe azalıyor. Daha açık bir anlatımla 10 yılda, toplam üretimde acentelerin payı yüzde 23’e yakın düşerek, yüzde 60’lardan, yüzde 48’lere gerilemiş. Hayat dışı sigorta branşlarındaki payları da yüzde 22’lere yakın azalarak; yüzde 70’ten, yüzde 57’lere gerilemiş.

Daha açık bir anlatımla, acenteler açısından bu gidiş hiç de parlak değil. Pazardaki payları bu hızla azalmaya devam ederse, 10 yıl sonra acentelerin üretimdeki payları yüzde 25’lere kadar gerileyecek ki; bu da, acentelik gibi köklü, on binlerce kişiye istihdam yaratan ve hem istihdam hem de ekonomi için önemli olan bir meslek kolu için hiç de parlak bir durum değil. Bu tabloda şu tespiti yaparsak, sanırım yanılmış olmayız; sigorta acenteliği için tehlike çanları çalıyor.

Acentelerin Payını Kimler Alıyor?

Peki, acentelerin pazardaki payı azalıyor da, kimlerin artıyor ya da daha doğru bir soruyla, acentelerin kaybettiği payı kimler almış? Onu da inceledim. Mesela, brokerlerin, 10 yıl önce toplam üretim içindeki payları yüzde 9‘lardayken, bugün yüzde 12’lere çıkmış. Aynı dönemde hayat dışı branşlarda brokerlerin payı yüzde 10’lardan, bugün yüzde 14’lere çıkmış. Yani, 10 yılda brokerlerin pazardaki payı toplamda yüzde 28, hayat dışı branşlarda da yüzde 32 artmış. Demek ki, acentelerin payını brokerler almış.

Bankaların payına baktığımızda ise hayat sigortalarını bu işin dışında tutuyorum, çünkü hayat sigortalarında bankaların payı 10 yılda yüzde 70’lerden 84’lere yükselmiş… Hayat dışı branşlarda ise bankaların üretimdeki payı 10 yılda yüzde 13,37’den sadece yüzde 14’lere çıkmış ki, bu kayda değer bir artış anlamına gelmiyor. Aynı durum sigorta şirketlerinin merkezden yaptıkları satışlar içinde de geçerli; burada da kayda değer bir artış görülmüyor.

Tabi işin bir de tele satış, internetten satış boyutu var. Burada da son 5 yıllık rakamlara baktım. Mesela telefonla satışın payı son 5 yılda yüzde 2’den, yüzde 1,4’e gerilemiş. Ancak internet üzerinden satışın payı ise yüzde 0,2’den, yüzde 2,5’e çıkmış ki, bu da ciddi bir artış anlamına geliyor.

Özetleyecek olursak; acentelerin sigorta pazarındaki ağırlığı azalıyor, brokerlerin ve uzaktan satışın payı artıyor.

Acente Başına 4 Milyon Liralık Üretim

Merak ettiğim bir konu daha oldu, onu da araştırdım, paylaşayım… Toplam acente sayısı 15 binler civarında, ancak bunların tamamı aktif değil. Öğrendiğim kadarıyla, aktif acente sayısı 10 binler civarında. TSB verilerine göre, 2020’de, toplam 82.5 milyar TL prim üretildi. Geçen sene acentelerin üretimi hayat dışı sigortalarda 39 milyar lira, hayat sigortalarında 1.3 milyar lira olmak üzere toplam 40.3 milyar lira oldu. Kaba bir hesapla, acente başına 4 milyon liralık bir prim üretimi düşüyor ki, 10 bin acentenin tamamı eşit üretim yapmıyor. Diyeceğim o ki, bu rakamlar çok düşük ve bu üretim rakamları ile sigorta pazarı maalesef büyümez. Acenteler üretim yapmazsa, üretimlerini artırmazsa sigorta pazarı hiç büyümez. Kaldı ki, bunlar üretim rakamları, bunun üzerinden kazanılan komisyon tutarını düşünecek olursak; birçok acente bu komisyonlarla işini çevirmekte de ciddi zorlanır.

Eminim, birileri diyecektir ki, ‘tespit yapıyorsun da çözüm nedir, sence?’. Çözümü acenteler benden daha iyi bilir, çünkü işin içinde olan onlar. Ama bildiğim bir şey var ki, bu tablonun acenteler lehine biran önce değişmesi gerekiyor. Gerekiyor ki, hem sigorta pazarı büyüsün hem acenteler yaşasın hem de istihdama katkı sağlamaya devam etsinler.