Gerekli şartlar yerine getirilmişse ölen sigortalı eşten ölüm aylığı, ölen sigortalı babadan da yetim aylığı alabilirsiniz. Ama yok, sırf maaş bağlanması için boşanılacaksa, işte orada işin rengi değişiyor. Buna ‘muvazzalı boşanma’ ya da kağıt üzerinde boşanma veya da hileli boşanma deniyor. Maaş alabilmek için muvazzalı boşanmalar artıyor. Daha açık bir anlatımla; SGK’dan yetim ve ölüm aylığı almak için boşanılıp, birlikte yaşamaya devam ediliyorsa ve bu da SGK denetçileri tarafından tespit edilirse, açıkça söyleyeyim bedeli ağır olur.
Öncelikle şunu belirteyim, Yargıtay’ın verdiği her karar, emsal karar anlamına gelmiyor; kişiye, olaya, duruma göre kararlar farklılık gösterebiliyor. Bunu niye yazdım? Bir süredir okuyuculardan, ‘eşimden ayrılırsam ölen babamdan maaş bağlanır mı?’ ya da ‘boşandığım eşimle yaşamaya devam edersem yetim aylığım kesilir mi?’ gibi sorular alıyorum. Okuyucular, bu konuda Yargıtay’ın vermiş olduğu kararları da örnek olarak gösteriyor.
Eşler için ölüm aylığı, kız çocuklar için yetim aylığı almanın bazı şartları var. Kısaca değineyim. Ölen sigortalının en az 1800 gün prim ödemiş olması ya da vefat eden ve işçi statüsünde çalışan sigortalının en az 5 yıldan beri sigortalı ve toplamda da 900 gün prim ödemiş olması gerekiyor ki, geride kalanlara aylık bağlanabilsin.
ÖLÜM AYLIĞI ŞARTLARI
Ölüm aylığından, sigortalının eşi, çocukları ve bazı şartlara bağlı olarak anne ve babası yararlanabiliyor. Eşin ölüm aylığı alabilmesi için, sigortalının vefat ettiği tarihte yasal evlilik bağı bulunması gerekiyor. Dul eşin yeniden evlenmesi halinde ise ölüm aylığı kesiliyor. Dul eş, sonradan evlendiği eşinden boşanırsa, vefat eden sigortalıdan yeniden ölüm aylığı alabilir. Çocuklara gelince; erkek çocukların ölen sigortalıdan yetim aylığı alabilmesi için öğrenim görmemeleri halinde 18 yaşını, orta öğrenim görmeleri halinde 20 yaşını, yükseköğrenim görmeleri halinde de 25 yaşını doldurmamış olmaları gerekiyor. Bundan yetim aylığı hakkı bitiyor. Kız çocuklarında yetim aylığı bağlanabilmesi için herhangi bir yaş ya da öğrenim durumu gerekmiyor. Maaş bağlanması için; evli olmamaları, evlenmiş olsalar bile sonradan boşanmış olmaları, sigortalı çalışmamaları, aylık almamaları, herhangi bir gelirlerinin olmaması gerekiyor. Kız çocuklar evlendiğinde ise ölüm aylığı kesiliyor.
SAHTE BOŞANMALAR NASIL TESPİT EDİLİYOR?
Eğer bu şartlar yerine getirilmişse ölen sigortalı eşten ölüm aylığı, ölen sigortalı babadan da yetim aylığı alabilirsiniz. Ama yok, sırf maaş bağlanması için boşanılacaksa, işte orada işin rengi değişiyor. Buna ‘muvazzalı boşanma’ ya da kağıt üzerinde boşanma veya da hileli boşanma deniyor ve bu iş Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan maaş almak için yapılıyorsa, suça giriyor. Anlaşılan o ki, maaş alabilmek için muvazzalı boşanmalar artıyor. Daha açık bir anlatımla; SGK’dan yetim ve ölüm aylığı almak için boşanılıp, birlikte yaşamaya devam ediliyorsa ve bu da SGK denetçileri tarafından tespit edilirse, açıkça söyleyeyim bedeli ağır olur.
Diyeceksiniz ki, ‘SGK nasıl tespit edecek?’. Onu da anlatayım. Birincisi, ihbar sonucu tespit ediliyor. Genelde de hileli boşanmaya başvurmuş kişilerin yakınları ihbarda bulunuyor. SGK denetçileri; çevre araştırması, komşularla görüşmeler yapıyor, nüfus bilgilerine başvuruyor, muhtarlıklarla görüşülüyor, emniyet ve jandarmaya başvuruluyor, seçmen kayıtlarına bakılıyor ve bir şekilde boşanmanın hileli olduğu ortaya çıkıyor.
Nitekim sadece geçen sene hileli boşanma konusunda denetçiler 6 bine yakın denetim yaptılar ve bunlardan 5 bine yakının SGK’dan maaş almak için boşandığını tespit ettiler. Son 5 yılda ise 30 bin kişinin ölüm ve yetim aylıkları incelemeye alındı.
MAAŞLAR FAİZİ İLE BİRLİKTE GERİ ALINIYOR
Peki, sonra ne oluyor? Eşinden boşandığı halde, boşandığı eşiyle birlikte yaşadığı tespit edilen eş ve çocukların bağlanmış aylıkları kesiliyor. Hadi bu bir şey değil diyebilirsiniz. O tarihe kadar ödenen aylıkların tamamı yasal faizi ile birlikte geri alınıyor.
Bu tespitler sonucu konu hukuka yansıyor. Şimdi gelelim Yargıtay kararlarına. Bu konuda Yargıtay’ın vermiş olduğu tek değil, birçok karar var. Yargıtay’a göre, boşanma sonrası birlikte yaşamaya devam bir suç teşkil etmiyor, ancak bu durum SGK’dan aylık bağlanması için yapılıyorsa, Yargıtay SGK lehine karar veriyor. Bu kararı da denetmenlerin yaptığı incelemeler sonrası belgelere dayanarak veriyor. O nedenle yazının başında belirttiğim, bu konuda Yargıtay’ın verdiği kararlar emsal teşkil etmiyor; kişilere, olaya, elde edilen belgelere göre Yargıtay’ın kararları da farklılık gösterebiliyor.
Noyan Doğan/Hürriyet Gazetesi
