SGK’dan, yaşlılık toptan ödemesi alıp da sistemle ilişkisi kesilenler, yeniden sigortalı olabiliyor ve emekli maaşı almaya hak kazanıyor. Buna da toptan ödeme şeklinde alınan sigorta primlerinin ihyası, yani yeniden yapılandırılması deniyor. Peki, kimler bu haktan yararlanabilir? İşte, SGK, bu konuya açıklık getirdi.
Emekli olamayıp da Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK), geçmişte ödediği sigorta primlerini toptan alarak, sigorta ile ilişkisi kesilenler yeniden sigortalı olabilecek. SGK, toptan ödemenin ihyası işlemleri ile ilgili yaşanan sorunlara ve tereddütlere, yayınladığı bir yazı ile açıklık getirdi. Açıklama ile emekli olamayanlara da emeklilik yolu açılmış oldu. Konunun detayına geçmeden, yaşlılık toptan ödemesi hakkında kısa bir bilgi vereyim.
Sosyal güvenlik sistemine ödenen primler emekli olmaya ve maaş bağlanmasına yetmiyorsa, kişiler, geçmişte yatırdıkları primleri toplu olarak iade alabilirler ki, buna yaşlılık toptan ödemesi deniyor. Bu ödemeden yararlanılabilmesi için de bazı şartların yerine getirilmesi gerekiyor.
Bu şartların başında yaş şartı geliyor. Kadınlar için 58, erkekler için 60 yaşını doldurduğu halde emekli aylığı bağlanmasına hak kazanamayanlar, geçen süre içinde ödedikleri primleri yaşlılık toptan ödemesi adı altında iade alabiliyor. İade alınabilmesi için erkek çalışanların 60, kadın çalışanları ise 58 yaşını doldurması gerekiyor. Bu şekilde prim iadesi alanların artık sosyal güvenlik sistemi ile hiçbir ilişkisi de kalmıyor.
KİMLER YARARLANACAK?
Ancak, SGK’dan, yaşlılık toptan ödemesi alıp da sistemle ilişkisi kesilenler, yeniden sigortalı olabiliyor ve emekli maaşı almaya hak kazanıyor. Buna da toptan ödeme şeklinde alınan sigorta primlerinin ihyası, yani yeniden yapılandırılması deniyor. Peki, kimler bu haktan yararlanabilir? İşte, SGK, bu konuya açıklık getirdi. Kimlerin bu haktan yararlanacağını madde madde anlatayım.
- Toptan ödeme aldıktan sonra prim ödeyerek, çalışmaya başlayanların toptan iade aldıkları primleri sigortalılık süresinden, dolayısıyla da emeklilikte sayılacak.
- Toptan ödeme aldıktan sonra, geçmişte bir nedenden dolayı sigortalılık süresi tespit edilenlerin ya da askerlik, doğum ve yurtdışı borçlanma hakkı bulunanların da iade aldıkları primler sigortalılık süresinden sayılarak, emekli maaşı almaya hak kazanacak.
- Toptan ödeme aldıktan sonra ölen sigortalıların yakınları sigortalının geçmişte iade alınan primlerin dışında prim ödediğini veya prim borçlanma hakkı olduğunu ispat etmeleri halinde ölen sigortalının primleri yeniden geçerli sayılacak ve yakınlarına ölüm aylığı bağlanabilecek.
EMEKLİLİK HAKKI TANINIYOR
Şimdi, diyeceksiniz ki, ‘vatandaş, geçmişte ödediği primleri toplu olarak iade almış zaten nasıl yeniden sigortalı olacak?’. Şöyle ki; yeniden sigortalı olmak isteyenler, öncelikle toptan aldıkları prim tutarını ve her yılın güncelleme katsayısı ile güncellenen tutarını SGK’ya geri ödeyecek. Böylece yeniden sigortalı sayılacaklar ve emeklilik için gerekli şartları yerine getirdiklerinde emekli aylığı alabilecekler.
SGK, yaptığı açıklamada, toptan ödeme şeklinde alınan sigorta primlerinin ihyasını örneklerle de anlattı. Bunlardan birkaçını sizlerle paylaşım ki, konu daha iyi anlaşılsın.
- Örneğin, geçmişte 520 gün sigortalı olan, ancak yaş şartını doldurduğu halde emekli olamayan sigortalı, 2019 yılında toptan ödemesini alarak, sistemden çıkıyor. Aynı kişi 2022 yılında yeniden çalışmaya başlıyor ve SGK’ya da ihya talebinde bulunuyor. Bu durumda iade aldığı 520 günlük primi geri ödeyen kişi, hem yeniden sigortalı oluyor hem de geçmişteki sigortalı olduğu günler aktif ediliyor.
- Bir başka örnek daha vereyim. Geçmişte 400 gün sigortalı olan, yaş şartını yerine getirse bile prim gün sayısı ve çalışma yılı yeterli olmayan sigortalı; 2020 yılında, SGK’ya prim iadesi için başvuruyor ve ödediği primler iade ediliyor. Ancak, sigortalı, askerlik hizmetinde geçen süreleri borçlanarak yeniden sigortalı olmak istiyor ve SGK’ya ihya talebinde bulunuyor. İade aldığı 420 günlük primi geri ödeyen sigortalı, askerlik borçlanması da yaparak ihya hakkından yararlanıyor ve sigortalılığı aktif hale geliyor.
VARİSLER DE BAŞVURABİLİR
- Bir örnek daha vereyim. Geçmişte 500 gün prim ödeyen sigortalı, 2022’nin ocak ayında vefat ediyor. Geride kalanlar sigortalının ödediği 500 günlük primin iadesini talep ediyor ve SGK da toptan ödemeyi yapıyor. Sonradan vefat eden sigortalının iade edilen prim tutarının dışında 700 günlük daha hizmeti olduğu, dolayısıyla da 700 günlük daha prim ödediği tespit ediliyor. Geride kalanlar toptan ödemenin ihyasını talep ediyor. Ölüm aylığı alabilmek için vefat eden sigortalının 5 yıllık sigortalılık süresi ile 900 günlük prim ödeme şartlarını sağladığından geride kalanların ihya talebi kabul ediliyor ve hak sahipleri ölüm aylığı almaya hak kazanıyor.
Son olarak şunu belirteyim. Toptan ödemeyle tasfiye edilen sigortalılık süresi dışında yeni bir sigortalılık süresi olmayanlar ya da yeniden işe girerek sigorta primi ödemeyenler veya da askerlik, doğum, yurtdışı borçlanma hakkı bulunmayanlar bu haktan yararlanamıyor.
Noyan Doğan/Hürriyet Gazetesi
