20 yılda BES’ten toplam 266 bin kişi emekli oldu. Her yıl BES’ten ortalama 10-20 bin kişi emekli olurken, sadece 2023 yılında 67 bin 500 kişi emekli oldu. Ve bu kişiler, devlet katkısı hesaplarındaki birikimlerinin yüzde 60’ını alarak, emekli oldular.
2023 yılı Bireysel Emeklilik Sistemi’nin 20. yılıydı. Geçen yılın bir özelliği daha vardı; o da, 2013 yılında başlayan BES’te devlet katkısı uygulamasının da 10. yılıydı. Bunun ne önemi var diyeceksiniz. Sistemde en az 10 yıl kalındığında devlet katkısının yüzde 60’ı hak edilip, emekli olunabiliyor ya; işte, 2023 yılında kaç kişinin BES’ten emekli olacağı merak konusuydu.
Şunu da belirtmekte fayda var, BES genellikle, sisteme kaç kişi girdi, fon birikimi ne oldu, fonlar ne getirdi konuları ile gündeme geliyor; oysa bir de sistemden süresini doldurup, gerekli şartları yerine getirerek emekli olanlar var. Ben bu kişilere özel emekliler diyor.
DEVLET KATKISINI HAKETTİLER
Emeklilik Gözetim Merkezi, hem geçen seneye kadar hem de 2023 yılında BES’ten emekli olanlarla ilgili tüm bilgileri açıkladı. 20 yılda BES’ten toplam 266 bin kişi emekli oldu. Her yıl BES’ten ortalama 10-20 bin kişi emekli olurken, sadece 2023 yılında 67 bin 500 kişi emekli oldu. Ve bu kişiler, devlet katkısı hesaplarındaki birikimlerinin yüzde 60’ını alarak, emekli oldular.
Tabi, önemli olan bu kişilerin BES’e katkı payı adı altında ne yatırdığı ve emekli olurken sistemden ne aldıkları. Bu detaylar da açıklandı. 2023 öncesinde, 19 yıllık sürede sistemden emekli olan 200 bin kişi, katkı payı adı altında BES’e 13.3 milyar TL ödeme yapmış, emeklilik şirketleri de bu kişilere emekli olurken toplam 24.8 milyar TL ödemiş. 2023 yılında ise durum daha da farklı. Geçen sene sistemden emekli olan 67.500 kişi BES’e toplam 8.2 milyar TL katkı payı ödemiş, karşılığında ise şirketler, emeklilere toplam 22.7 milyar TL ödeme yapmış.
BES’E NE ÖDEDİLER, NE ALDILAR?
Peki, emekliler kişi başına ne kadar sistemden para almış? Bir hesap yaptım. Sadece geçen sene, BES’e yüksek katkı payı ödeyenler, 415 bin TL birikim ile emekli olmuşlar. Ortalama katkı payı ödeyenler ise 206 bin TL ile emekli olmuşlar. Ortalamasına baktığımızda 2023 yılında emekli olanlara kendi tasarrufları ve devlet katkısı dahil kişi başına 260 bin lira para ödenmiş. Bu kişilerin sistemde yine ortalama 10 yıl kaldığını varsayarsak; yıllık 12 bin TL, 10 yılda da 121 bin TL BES’e katkı payı ödemişler; 10 yılında sonunda 260 bin TL tasarruf ile emekli olmuşlar. Daha açık bir anlatımla küçük tasarrufları 10 yılda yüzde 114 artmış. Altını çizeyim, çok basit bir hesapla anlattım. Yoksa yüksek katkı payı ödeyip, birikimlerini doğru emeklilik fonlarından değerlendirenler arasında yıllık yüzde 89 getiri elde edenler de var.
65 YAŞ ÜSTÜ EMEKLİ OLMUYOR
İşin daha ilgincini de söyleyeyim. Buraya kadar anlattıklarım sistemden birikimlerini alarak, emekli olan kişiler. Bir de tüm şartları yerine getirmelerine rağmen emekli olmayan, biriktirmeye devam eden kişiler var. Sayıları da az değil; 2023 sonuna kadar sistemden toplam 266 bin kişi emekli oldu dedik ya; 298 bin kişi de emekli olmayıp, tasarruflarını BES’te değerlendirmeye devam ediyor. Üstelik emekli olmak istemeyenlerin 76 bini 65 yaş üstü kişiler.
MAAŞIN ÜZERİNE TOPLU PARA
Size kaba bir hesap daha yapayım. 2000 yılında, 20 yaşında sigortalı olarak işe başlayan erkek çalışan, bugün 43 yaşında ve 23 yıldır da aktif çalışıyor. Bu çalışan bugünkü sosyal güvenlik şartlarına göre 60 yaşında emekli olacak. Bugünden itibaren aylık 1.000 TL katkı payı ödeyerek, BES’e girer ve BES’ten de emeklilik yaşı olarak 60’ı hedeflerse; 17 yıl boyunca katkı payını hiç artırmazsa, 60 yaşında emekli olduğunda, BES’te 371 bin TL birikime ulaşacak. 60 yaşında emekli olduğunda da sosyal güvenlik kapsamında hem devletten maaş alacak, emekli olduğu için çalıştığı işyerinden kıdem tazminatı alacak üzerine bir de BES’ten 371 bin TL alacak.
Noyan Doğan/Hürriyet Gazetesi
