Tamamlayıcı emeklilik sistemi Orta Vadeli Programdan sonra 12 Kalkınma Planı’na da girdi. Hükümetin, tamamlayıcı emeklilik sistemine geçilmesi konusundaki kararı net. Hal böyle olunca da başta çalışanlar olmak üzere birçok kesimin kafasında soru işaretleri var; ‘sistem nasıl olacak, kıdem tazminatını da kapsayacak mı, kimler tamamlayıcı emeklilik sistemine dahil edilecek?’ gibi. Nitekim konu gündeme geldiğinden bu yana da okuyuculardan çokça soru alıyorum. Öncelikle şunu belirteyim, tamamlayıcı emeklilik üzerine çalışmalar devam ediyor; ancak bildiğim ve öğrendiğim kadarıyla kafalardaki soru işaretlerine açıklık getireyim.
1-Tamamlayıcı emeklilik sistemi ile ne amaçlanıyor?
Tamamlayıcı emeklilik sistemi ile çalışanların, emekliliklerinde, ikinci bir emeklilik geliri elde etmeleri için ikinci basamak emeklilik sistemine geçilecek. Böylece çalışanlar emekli olduklarında hem sosyal güvenlik sisteminden hem de tamamlayıcı emeklilik sisteminden emeklilik maaşı alacaklar.
2-İkinci basamak emeklilik sistemi nedir?
Dünyada üç basamaklı emeklilik sistemleri uygulanıyor. Birinci basamak, çalışanların SGK’ya prim ödeyip, gerekli şart ve koşulları yerine getirdiklerinde emekli oldukları devletin sunduğu emeklilik sistemi. İkinci basamak, çalışanların her ay maaşlarından kesilen, işverenlerin de belirli oranda katkı yaptığı, çalışan hesabında oluşan birikimlerin fonlarda değerlendirildiği özel emeklilik sistemi. Üçüncü basamak ise, kişilerin tamamen kendi tercihleri doğrultusunda birikim yapıp, gelecek için tasarruf ettiği sistem. Türkiye’de birinci basamak emeklilik sistemi ve BES ile üçüncü basamak emeklilik sistemi uygulanıyor. İkinci basamak ise 2017 yılında uygulamaya giren ve çalışanları kapsayan Otomatik Katılım Sistemi ile kısmen uygulamaya başlandı.
BAĞ-KURLUYU KAPSAMAYACAK
3-Otomatik Katılım Sistemi (OKS) ikinci basamak emeklilik sistemi değil mi?
Değil; ikinci basamak emeklilik sistemi olabilmesi için işveren katkısı olması ve çalışanların sistemden emeklilik için gerekli şart ve koşulları yerine getirmeden çıkamıyor olması gerekiyor. 2017 yılından bu yana uygulanan OKS’de giriş zorunlu, yani işverenler tüm çalışanları otomatik olarak sisteme dahil etmek zorunda, ancak çıkış serbest. Çalışan istediği zaman sistemden çıkabiliyor. Daha da önemlisi sadece çalışanın maaşından yüzde 3 kesinti yapılıyor; işverenin ise hiçbir katkısı bulunmuyor. Çalışandan yapılan kesintiye de devlet yüzde 30 katkı yapıyor.
4-Tamamlayıcı emeklilik sistemi nasıl uygulanacak?
Otomatik katılım sistemi tamamlayıcı emeklilik sistemine dönüşecek ve ikinci basamak emeklilik sistemi tam anlamıyla uygulanmaya başlayacak. Çalışanın maaşından yüzde 3 kesilecek, işveren de belirli oranda katkı yapacak, devlet de yüzde 30 katkı yapacak.
5-Tamamlayıcı emeklilik tüm çalışanları mı kapsayacak?
Hayır; 4/A’lı yani işçi statüsünde çalışan ile 4/C, memur statüsünde çalışanları kapsayacak. 4/B statüsünde, Bağ-Kur’luları kapsamayacak.
SİSTEMDEN ÇIKILAMAYACAK
6-İşveren ne kadar katkı yapacak?
İşveren katkısı henüz net değil ancak yüzde 2 oranında katkı yapması planlanıyor.
7-Bugünkü gibi çalışan istediği gibi sistemden çıkabilecek mi?
Hayır; tamamlayıcı emeklilikten çıkışlar zorlaştırılacak. Emeklilik için gerekli şart ve koşulları yerine getirenler sistemden çıkabilecek.
8-Otomatik katılım sistemi devam edecek mi?
Hayır; tamamlayıcı emeklilik sistemi başladığında otomatik katılım sistemi artık olmayacak.
KIDEM TAZMİNATINI KAPSAMAYACAK
9-Kıdem tazminatını da kapsayacak mı?
Tamamlayıcı emekliliğin kıdem tazminatı ile hiçbir ilişkisi olmayacak. Kıdem tazminatı ayrı bir konu, çalışanın kıdem tazminatı tamamen ayrı bir konu.
10-Sistem nasıl işleyecek?
Çalışanın maaşından yapılan kesintiler, işverenin katkısı ve devlet katkısı çalışana ait tamamlayıcı emeklilik hesabında birikecek. Birikimler emeklilik şirketleri tarafından değerlenecek. Değerlenecek yatırım araçlarına devlet ve çalışan karar verecek. Çalışan emeklilik için gerekli şartlar ve koşulları yerine getirdiğinde hem devletin sunduğu sosyal güvenlik sisteminden emekli maaşı alacak hem de tamamlayıcı emeklilik sisteminden ikinci bir emekli maaşı alacak.
11-Emeklilik yaşında değişiklik olacak mı?
Bugün için otomatik katılım sisteminden 56 yaşında emekli olunabiliyor. Sisteme geçildiğinde devletten emeklilik yaşı ile tamamlayıcı emeklilikten emeklilik yaşı eşitlenebilir.
12-Tamamlayıcı emeklilik ne zaman başlayacak?
2024 yılının ikinci yarısında uygulamaya geçilmesi planlanıyor.
Noyan Doğan/Hürriyet Gazetesi
