Her ne kadar tahıl koridoru için Rusya izin vermiş olsa da sigorta olmadan gemiler limanlardan çıkamaz, yol alamaz. Peki, sigorta sorunu nasıl çözüldü? Yine devreye ÖRYM girdi. Türkiye’deki deniz taşımacılığı şirketlerinin tahıl koridoru kapsamında Ukrayna’dan çıkarak, Türk limanlarına ya da diğer ülke limanlarına giden gemilerinin tüm sigorta teminatlarını ÖRYM sağlıyor.
Rusya ile Ukrayna savaşı nedeniyle oluşan küresel gıda krizini çözmek için Türkiye, Rusya, Ukrayna ve Birleşmiş Milletler (BM) arasında Tahıl Koridoru anlaşması imzalandı. Savaş nedeniyle Ukrayna limanlarındaki tahıl yüklü gemiler Karadeniz’e açılamamıştı. Anlaşma ile Ukrayna tahılını taşıyan gemiler Ukrayna limanlarından yola çıkacak, Karadeniz’de belirlenen koridordan İstanbul Boğazı’nı kullanarak geçecek ve önceden belirlenen rotalardan dünya pazarlarına açılacak. Bu süreçte de Rusya, tahıl yüklü gemilerin Karadeniz limanlarından geçmesine izin verecek. Koridor sayesinde de hem tahıl yüklü gemiler Ukrayna limanlarından ayrıldı hem de tahıl yüklemek için onlarca gemi de Ukrayna limanlarına ulaştı.
GEMİLER NASIL YOLA ÇIKTI?
Peki, bu gemiler Karadeniz’de nasıl hareket ediyor? Tahıl Koridoru anlaşması sayesinde diyeceksiniz; doğru, ama işin önemli bir başka boyutu daha var. Şöyle anlatayım. Öncelikle sigorta olmadan gemilerle ticaret yapılması, bırakın ticareti gemilerin herhangi bir limandan çıkması bile mümkün değil. Rusya Ukrayna savaşı nedeniyle Karadeniz’in tamamı savaş bölgesi ilan edildi ve sigortada savaş şartı devreye girdi. Savaş hali sigorta teminatı dışında tutulduğundan, bölge de savaş bölgesi olduğundan sigorta yapılamıyor. Yapılamadığından da ne o bölgeye ne de o bölgeden başka yerlere ticaret gerçekleşemiyor. Bu nedenle de aylarca Rusya ve Ukrayna limanlarından yüzlerce gemi yükleri ile birlikte bekliyordu. Daha açık bir anlatımla sigorta bulunamadığından gemiler hareke edemiyordu ve dünyada tahıl krizi yaşanıyordu.
Hatırlayın; mart ayında bu konuda ilginç bir gelişme yaşandı. Hazine ve Maliye Bakanlığı devreye girdi, alınan bir kararla Rusya ile Ukrayna arasındaki savaş nedeniyle yaşanan sigortası teminatı sorunlarının; 2022 sonuna kadar Türk Reasürans’ın yönetimindeki Özel Riskler Yönetim Merkezi (ÖRYM) kapsamında yönetilmesine karar verildi. İlk poliçeler ise Toprak Mahsulleri Ofisi tarafından ithal edilen ürünler için düzenlendi ve Özel Riskler Yönetim Merkezi, savaş bölgesinde bekletilen, Toprak Mahsulleri Ofisi’ne ait ayçiçek yağı ve hububatı sigortaladı, böylece gemiler de Türkiye’ye geldi.
DEVREYE ÖRYM GİRDİ
Gelelim bugüne; tahıl koridoruna. Bölge yine savaş bölgesi, yüksek riskli bölge. Yine dünya sigorta piyasası sigorta teminatı vermiyor. Her ne kadar tahıl koridoru için Rusya izin vermiş olsa da sigorta olmadan gemiler limanlardan çıkamaz, yol alamaz. Peki, sigorta sorunu nasıl çözüldü? Yine devreye ÖRYM girdi. Türkiye’deki deniz taşımacılığı şirketlerinin tahıl koridoru kapsamında Ukrayna’dan çıkarak, Türk limanlarına ya da diğer ülke limanlarına giden gemilerinin tüm sigorta teminatlarını ÖRYM sağlıyor. Sigorta da hem gemiye hem de taşıdığı yüke gelecek zararları kapsıyor. Yani geniş kapsamlı ve limitsiz bir teminattan bahsediyoruz.
50 MİLYON DOLAR TEMİNAT
Türk şirketlerine ait olmayan gemilerin sigortası kimde? İşin orası biraz karışık. İngiltere’deki sigorta pazarı Lloyds, tahıl koridorunu kullanan gemilere yük başına 50 milyon dolar sigorta teminatı sunacak. Ancak bu sadece yükün kendisine yönelik bir teminat; halen savaş bölgesi olduğu için tahıl yükünü taşıyan gemilere yönelik bir teminat verilmeyecek. Bu da şu anlama geliyor; ÖRYM’nin verdiği sigorta teminatı ile Türk armatörler, diğer ülke armatörlerine göre daha avantajlı ticaret yapıyor.
Noyan Doğan/Hürriyet Gazetesi
