Türkiye Sigorta Birliği (TSB), BES’in, 17’inci yılı için özel bir açıklama yaptı. BES’in, 17 yılda, 12,5 milyon katılımcıyı aşarak, devlet katkısı dahil toplam 163,5 milyar TL’lik fon büyüklüğüne ulaştığı belirtilen açıklamada, fon büyüklüğünün GSYH’nin yüzde 3’üne yaklaştığı belirtildi.
Türkiye Sigorta Birliği, açıklamasında, sosyal güvenliğe bağlı emeklilik sisteminin tamamlayıcısı olarak tasarlanan BES’in, katılımcıların çalışma dönemlerinde biriktirdikleri katkı payları ile emeklilik dönemlerinde yaşam standartlarını korumaları ve emeklilik döneminde ek bir gelir elde etmelerinin amaçlandığı vurgulandı. BES’in, 2003 yılında kurulduğu ve ilk BES sözleşmesinin 27 Ekim 2003 tarihinde düzenlendiğine değinilen açıklamada, “Kurulduğu günden beri istikrarlı büyümesini devam ettiren BES, 2003 yılı sonunda 15 bin 245 katılımcı ile faaliyetine başlayarak, her yıl düzenli olarak katılımcı sayısını artırmış ve 2020 yılında 12,5 milyon katılımcıyı aşmıştır” denildi.
BES’te Katılımcı Sayısının Gelişimi
TSB, açıklamasında şu görüşlere yer verildi:
- Yüzde 25 devlet katkısı teşviki ile daha önceki vergi iadesi teşvikinden yararlanamayan öğrenciler, küçük esnaf ve ev hanımları gibi vatandaşlar da BES’te devlet tarafından sunulan teşviklerden yararlanmaya başlamıştır. Bu şekilde, özel emeklilik sisteminden yararlanma oranı ve sistemin ulusal tasarruflara katkısı arttığı gibi bireylerin de tasarruf yapma eğilimleri güçlendirilmiştir.
- Çalışanların işverenleri aracılığıyla sisteme dahil olmasını sağlayan Otomatik Katılım uygulamasının 2017’nin Ocak başında hayata geçirilmesi ile ikinci basamak emeklilik sisteminin temelleri atılarak, 18 milyonu aşkın çalışan özel emeklilik sistemi ile tanıştırılmıştır. Bu şekilde, 3 yıl gibi kısa bir sürede Otomatik Katılım uygulamasıyla 5,8 milyon çalışanın sistemde tasarruf yapmalarına devam etmesi sağlanmıştır.
BES’te Fon Büyüklüğünün Gelişimi
Fon Büyüklüğü GSYH‘nın Yüzde 3’üne Yaklaştı
TSB açıklamasında fon büyüklüğünün GSYH‘nin yüzde 3’üne yaklaştığı da belirtilerek, “Yıllar itibarıyla sistemdeki fon büyüklüğünün gelişimine bakıldığında ise 2013 yılında hayata geçirilen devlet katkısı ve 2017 yılında başlayan otomatik katılım uygulamalarının toplam fon büyüklüğü açısından önemli katkılar sağladığı görülmektedir. 16 Ekim tarihli EGM verilerine göre, devlet katkısı dahil toplam 163,5 milyar TL fon büyüklüğüne sahip sistem ile 2019 yıl sonu verilerine göre fon büyüklüğümüz GSYH’nin yüzde 2,9’u seviyesinde gerçekleşmiştir.
Bu oranın, 2020 yılsonunda ise yüzde 3’ün üzerine çıkabileceği tahmin edilmektedir. Sisteme 18 yaş altının kazandırılması ve tamamlayıcı emeklilik sisteminin kurulması, dövizli BES uygulaması ile gurbetçilerin birikimlerinin sisteme dahil edilmesi gibi reformlarla bu oranın önümüzdeki 5 yıllık dönemde daha da artacağı tahmin edilmektedir. 2020 yılsonunu yaklaşık 168 milyar TL fon büyüklüğü ile kapatmayı hedefleyen BES ve OKS pandemi döneminde de büyümesini devam ettirmiştir” denildi.
Yılın Getiri Şampiyonu BES Fonları
TSB, açıklamasında emeklilik yatırım fonlarına ve fonların getirilerine de değindi. Satır başları ile TSB’nin fonlar ile ilgili açıklamaları şöyle:
. 2019 getirilerine bakıldığında yılın getiri şampiyonunun BES fonları olduğu görülmektedir. 2020 başından itibaren BES fonlarında yaklaşık TÜFE’nin 9,1 puan üzerinde getiri sağlanmıştır. Emeklilik yatırım fonlarının sistemin başından itibaren ortalama reel getirisi ise yüzde 65,3 olarak gerçekleşmiştir.
- 09.2020 tarihli EGM verilerine göre 2020 başından itibaren BES fonlarında yaklaşık TÜFE’nin 9,1 puan üzerinde getiri sağlanmıştır. Özellikle kıymetli maden fonlarındaki getiriler katılımcıların yüzlerini güldürmüştür.
- 12.2019 tarihli EGM verilerine göre 2019 getirilerine bakıldığında da yılın getiri şampiyonunun TÜFE’nin 14,4 puan üzerinde getiri ile BES fonları olduğu görülmektedir. 2019 yılında BES’te sunulan fonların ortalama yıllık getirisi BIST-100 endeksi, TÜFE, döviz sepeti ve mevduat gibi araçların üzerinde gerçekleşmiştir. Bunun yanında bazı fon türlerinin getirisi altın endeksinin de üzerinde gerçekleşmiştir. Ayrıca emeklilik yatırım fonları içinde karma fon grupları yüzde 37,6 ile ekonomideki gelişmelere paralel olarak 2019 yılında katılımcısına en yüksek getiriyi sağlayan fon türü olmuştur. yüzde 37,5 ile hisse senedi fonları ile yüzde 36,6 ile endeks fonları getiride karma fonları takip ederken, bu üç fon grubu da 2019 yılında yüzde 33,8 getiri sağlayan altından daha başarılı bir getiri performansı göstermiştir.
- Başarılı bir şekilde yönetilen ve doğru yatırım stratejilerine sahip fonların bu süre zarfında değerlenmeye devam ettiği görülmüştür.
- Tarihi seyrinde BES fonları istikrarlı bir büyüme eğrisi çizmiş, büyüme devlet katkısı teşviki ve otomatik katılım uygulaması gibi reformlar sayesinde ivmelenerek artmıştır
Fon Dağılım Değişikliği Hakkı Kullanımı Artıyor
- Yıl içinde 6 defa fon dağılım değiştirme hakkı olan katılımcılar birikimlerinin değerleneceği fonları serbestçe seçmektedir. EGM’nin 30.06.2020 tarihli verilerine göre en az bir kez fon dağılım değişikliği hakkının kullananların oranı sistemin kuruluşundan itibaren yüzde 17,5 seviyesinde gerçekleşmiştir. 2019 yılının ilk sekiz ayında en az bir kez fon dağılım değişikliği kullanılan sözleşmelerin tüm sözleşmelere oranı yüzde 7,9 iken 2020 yılının ilk sekiz ayında bu oran yüzde 12’ye çıkmıştır.
17 Yılda Emeklilik Fonlarının Reel Getirisi Yüzde 65’i Aştı
- EGM verilerine göre emeklilik yatırım fonlarının sistemin başından beri ortalama getirisi TÜFE ve döviz sepetinden yüksek olmuştur. Emeklilik yatırım fonlarının sistemin başından itibaren ortalama reel getirisi ise yüzde 65,3 olarak gerçekleşmiştir.
- Sistemin başından itibaren en yüksek getiriye sahip olan karma ve hisse senedi fonlarının TÜFE, BİST-100 ve döviz sepetinden daha yüksek bir getiri sağladığı görülmektedir.
- Emeklilikte refah düzeyinin korunmasını sağlayan uzun vadeli bir tasarruf ve yatırım sistemi olan BES’in, kısa vadeli enstrümanlarla karşılaştırılması doğru bir yaklaşım değildir. Katılımcıların uzun vadeli getirilere odaklanmaları ve kısa vadeli spekülatif kazançlardan ziyade emeklilik döneminde ana gelir kalemlerini destekleyecek bir getiri hedefini önceliklendirmeleri daha doğru bir yaklaşım olacaktır.
Katılım Fonlarının Ortalama Getirisi Yüzde 30
TSB, açıklamasında faize duyarlılığı olanların da sisteme alıştığına değindi. 2019 yılında otomatik katılım sisteminde sunulan katılım emeklilik yatırım fonlarının ortalama getirisinin yüzde 22,8, bireysel emeklilik sisteminde sunulan katılım fonlarının ortalama getirisinin yüzde 30 seviyesine ulaştığına değinilen açıklamada, katılım ve altın fonlarının tüm fonlar içindeki ağırlığının ise eylül sonu itibarıyla yüzde 31’e ulaştığı, bu fonların toplam değerinin yaklaşık 49 milyar TL olduğuna dikkat çekildi.
TSB’nin faiz içermeyen emeklilik yatırım fonları hakkındaki açıklamaları satır başları ile şöyle:
- Faiz hassasiyeti olan vatandaşların da tercihlerine uygun fon yelpazesinin zenginleştiği son yıllarda, yeni bir açılım kaydeden sistem, önemli bir katılımcı kitlesini BES’e kazandırmıştır. Özellikle, BES’te faize duyarlı ürünlerin ön plana çıkması, katılımcıların devlet katkısından faydalanmak üzere sisteme yönelmesiyle birlikte gerçekleşmeye başlamıştır. Buna göre faizsiz plan sunumuna yönelik çalışmalar önem kazanarak faizsiz finans sistemine dâhil edilen birikimlerin BES’e yönlendirilmesi sağlanmıştır.
- 09.2020 tarihi itibarıyla katılım ve altın fonlarının tüm fonlar içindeki ağırlığı yüzde 31’e ulaşmış olup, bu fonların toplam değeri yaklaşık 49 milyar TL’dir.
- 01.2017 yılından itibaren yürürlüğe giren otomatik katılım uygulaması ile “faiz içermeyen başlangıç fonlarının” içeriğinin en az yüzde 60 gibi yüksek bir oranda katılma hesaplarına ve kira sertifikalarına yatırım yapmasını, kalanının ise vaad sözleşmeleri ile kamu kira sertifikalarında yatırıma yönlendirilmesini düzenlenmiştir. OKS tarafında mevzuattan kaynaklı bu destek ile faizsiz ürünler öne çıkarak, OKS’de sunulan katılım emeklilik yatırım fonlarının BES’tekine göre daha büyük bir ivme ile büyümesi sağlanmıştır.
- 09.2020 tarihi itibarıyla otomatik katılım uygulamasındaki tüm fonların içindeki katılım fonlarının ağırlığı yüzde 63,2 gibi oldukça çarpıcı bir seviyeye yükselmiştir. Katılım fonlarının ortalama getirisinin geçen beş yıllık dönemde yüzde 106,2 oranıyla sistemdeki tüm fonların (konvansiyonel-katılım) ortalama getirisinden daha yüksek olduğu görülmektedir. Bu durum altın fonlarının yükselen getirisinden kaynaklanmış olup, son beş yıllık dönemde kıymetli maden fonları yüzde 65,1 oranında reel getiri sağlamıştır.
- 2019 yılında OKS’de sunulan katılım emeklilik yatırım fonlarının ortalama getirisi yüzde 22,8 bireysel emeklilik sisteminde sunulan katılım fonlarının ortalama getirisi yüzde 30 seviyesine ulaşarak, TÜFE, döviz sepeti, mevduat ve BIST-100’den daha yüksek olmuştur.
